مهران زاهدیان، قاضی دادگستری بوشهر

دادورزی: اخیراً با دادخواستی مواجه شدم که در ظاهر بسیار منسجم و دقیق تنظیم شده بود؛ به‌گونه‌ای که در نگاه اول، نقصی در قالب و ساختار آن به چشم نمی‌آمد. اما با بررسی محتوایی، مشخص شد که شرح دادخواست با خواسته مطرح‌شده در ستون خواسته از سنخیت کافی برخوردار نیست و بیشتر جنبه کلی‌گویی و بعضاً موارد بی‌ارتباط ذکر شده و حتی در ارجاع به برخی مواد قانونی نیز اشتباهاتی مشاهده شد. در بررسی بیشتر مشخص گردید که این دادخواست به‌طور کامل توسط هوش مصنوعی تنظیم شده است.

در ابتدا باید اذعان داشت که در توانایی‌های هوش مصنوعی و نقش مؤثر آن در خدمت به جامعه حقوقی، اعم از وکلا، قضات و سایر فعالان این عرصه، هیچ تردیدی وجود ندارد. هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان یک دستیار توانمند، در بسیاری از مراحل تحلیل و نگارش حقوقی مفید واقع شود. اما باید به این نکته مهم توجه داشت که جایگزینی کامل آن به عنوان وکیل یا قاضی اصلاً امکان‌پذیر نیست.

فعالیت‌های حقوقی و قضایی نیازمند درک عمیق انسانی، دفاعیات شفاهی با آگاهی محیطی و روانشناسی مقتضی، تحلیل موقعیت‌های پیچیده، و لمس ظرایف هر پرونده است؛ امری که هوش مصنوعی در حال حاضر فاقد آن است. بهره‌گیری از این ابزار مستلزم برخورداری از دانش نظری و کاربردی حقوق و تجربیات حضور در دادگاه‌ها است. چرا که بسیاری از اعمال وکلا در هیچ کتاب قانون یا کتاب حقوقی دانشگاهی نیامده و صرفاً از طریق تجربه و لمس محاکم است تا سر بزنگاه یک تصمیم آنی و بهنگام گرفته شود و ورق پرونده را برگرداند.

بر این اساس، واگذاری تمام و کمال فرآیند تهیه و تنظیم لوایح و دادخواست‌های حقوقی به هوش مصنوعی، اقدامی نادرست است که می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای وکیل و موکل به همراه داشته باشد.

بنابراین، پیش از بهره‌گیری از هوش مصنوعی، ضروری است با مطالعه منابع و کتب حقوقی، حضور در محاکم و کسب تجربه میدانی، دانش حقوقی تقویت شود. به عقیده اینجانب، هوش مصنوعی هرگز جایگزین وکیل نخواهد شد، بلکه تنها به‌عنوان ابزاری مکمل در کنار دانش و تجربه وکیل می‌تواند کارایی داشته باشد.

• منبع خبر : پایگاه خبری دادورزی