دادورزی؛ راضیه‌عقیلی‌مهر: وکیل تنها نماینده حقوقی موکل نیست، بلکه چهره‌ای با موقعیت اجتماعی والا در بستر قضایی و عدالت پروری جامعه است. جامعه تغییر کرده است و انتظار مردم از وکلا فراتر از دانش حقوقی صرف شده است. امروز مردم بیش از هر زمان دیگری به اخلاق و وجدان وکیل اهمیت می‌دهند. همانند بسیاری از حرفه‌ها، به‌ویژه حرفه‌های حساس که با جان و مال مردم سرو کار دارند، در حرفه وکالت نیز افرادی به دلایل مختلف شأن این جایگاه را در نگاه عمومی تنزل داده و موجب سلب اعتماد بخشی از جامعه نسبت به این حرفه شده‌اند. با این حال، گروهی از وکلا همچنان بر مدار اخلاق، وجدان و رعایت حقوق فردی موکل حرکت کرده و جایگاه حرفه‌ای وکالت را حفظ کرده‌اند.

با همین رویکرد، وب سایت خبری دادورزی گفت‌وگویی با جمعی از جامعه وکالتی استان بوشهر، اعم از وکلای جوان، پیشکسوت و وکلایی که در هر یک از دو نهاد کانون وکلا و مرکز وکلای استان دارای مسئولیت اجرایی هستند، انجام داده است. این گفت‌وگوها به صورت جداگانه در سایت منتشر خواهد شد.

دادورزی: اصول اخلاق حرفه‌ای در وکالت چیست؟

غلامعلی‌زاده: اصول اخلاق حرفه‌ای در حرفه وکالت در وهله اول، داشتن دانش حقوقی لازم، جهت مشاوره و دفاع از پرونده‌های موکل است. همچنین حفظ اسرار حرفه‌ای در خصوص موضوعات ارجاع‌شده از سوی موکل، رعایت انصاف در دریافت حق‌الوکاله، احترام به همکاران در جلسات دفاع و خارج از آن و دفاع شایسته و به‌حق از موکل از مهم‌ترین اصول اخلاق حرفه‌ای محسوب می‌شوند.

دادورزی: رعایت اخلاق حرفه‌ای وکالت چه تأثیری بر اعتماد عمومی به نهاد وکالت دارد؟ چه مواردی از نقض اخلاق حرفه‌ای در جامعه وکالت دیده‌اید که به نظرتان نگران کننده است؟

غلامعلی‌زاده: رعایت اخلاق حرفه‌ای در وکالت، موجب افزایش احترام نسبت به وکیل از سوی جامعه می‌شود و مشروعیت نهاد وکالت را در میان عموم مردم تقویت می‌کند. در نتیجه، نهاد وکالت قدرتمندتر مسیر خود را ادامه خواهد داد. متأسفانه، کاهش اعتماد عمومی به وکلا و پایین آمدنِ شأن اجتماعی آنان بسیار نگران‌کننده است؛ تا جایی‌که وکیل در جامعه ما دیگر پرستیژ سابق خود را که در بسیاری از کشورهای دیگر مشاهده می‌شود، ندارد.

دادورزی: آیا وکیل فقط در برابر موکل خود مسئول است یا مسئولیت‌های اخلاقی دیگری هم نسبت به شأن دادگاه، جامعه یا حتی طرف مقابل پرونده هم دارد؟

غلامعلی‌زاده: وکیل علاوه بر مسئولیت در برابر موکل خود، موظف است شأن دادگاه، قاضی، کارمندان دادگاه و حتی طرف مقابل را نیز حفظ کند. البته این امر در درجه نخست احترام به خود و شخصیت حرفه‌ای وکیل محسوب می‌شود.

دادورزی: آیا تا به حال در موقعیتی قرار گرفته‌اید که بین منافع موکل و اصول اخلاقی، تعارضی احساس کنید؟ چگونه برخورد کردید؟

غلامعلی‌زاده: بله، تعارض پیش آمده است. در چنین مواردی ابتدا برای موکل توضیح داده‌ام که تقاضای او بر خلاف اصول اخلاق حرفه‌ای وکالت است و شرح داده‌ام که وظایف یک وکیل در پرونده او چه چیزهایی است. اگر نپذیرفته، استعفا داده‌ام و به اندازه کاری که در پرونده انجام داده‌ام از حق‌الوکاله کسر کرده و مابقی را بازگردانده‌ام.

دادورزی: آیا رعایت اخلاق حرفه‌ای وکالت همیشه با منافع مالی یا موقعیت در پرونده‌ها در یک ترازوست؟

غلامعلی‌زاده: رعایت اخلاق حرفه‌ای همیشه منجر به موفقیت در پرونده‌ها نمی‌شود. گاهی وکیل به دلیل پایبندی به اصول و پرهیز از میان‌برهای غیرمشروع، در کسب نتیجه دچار محدودیت می‌شود؛ نه به خاطر کوتاهی در تلاش قانونی، بلکه به دلیل اجتناب از راه‌های نادرست.

دادورزی: آیا آموزش کافی درباره اخلاق حرفه‌ای در دوره‌های کارآموزی وکالت ارائه می‌شود؟

غلامعلی‌زاده: در خصوص کارگاه‌های اخلاق حرفه‌ای به نظر می‌رسد باید بیشتر به این موضوع پرداخته شود. همچنین در انتخاب وکلای سرپرست، باید افرادی برگزیده شوند که رعایت اخلاق حرفه‌ای آنان زبانزد باشد، زیرا وکیل سرپرست در همه موارد الگویی تمام‌عیار برای کارآموز وکالت است.

دادورزی: چطور می‌توان فرهنگ اخلاق‌مداری را بین وکلا تقویت کرد؟ نقش کانون وکلا در این زمینه چیست؟

غلامعلی‌زاده: همان‌طور که بیان شد، باید آموزش اخلاق حرفه‌ای به‌طور مستمر انجام گیرد، از وکلای اخلاق‌مدار در این زمینه الگوسازی شود و نظارت پیوسته‌ای بر رفتار وکلا صورت پذیرد.

دادورزی: به نظر شما ساختارهای نظارتی موجود بر رفتار حرفه‌ای وکلا را کافی می‌دانید؟

غلامعلی‌زاده: ساختارهای نظارتی موجود کافی نیستند، بلکه باید با نظارت مستمر همراه باشند. همچنین وکلای پایبند به اخلاق حرفه‌ای باید به‌طور مرتب مورد تشویق و تقدیر قرار گیرند و در مقابل، وکلای متخلف نیز به‌طور واقعی مورد پیگرد قرار گیرند.

دادورزی: اگر بخواهید به وکلای جوان فقط یک جمله درباره اخلاق حرفه‌ای بگویید آن جمله چیست؟

غلامعلی‌زاده: رعایت اخلاق حرفه‌ای موجب افزایش احترام وکیل در میان عموم مردم، کارمندان دادگاه، نهادها و ادارات مختلف و نیز در میان قضات می‌شود. این امر بر شایستگی، صلاحیت و اعتماد به وکلای جوان نیز می‌افزاید.