دادورزی؛ راضیه‌عقیلی‌مهر: وکیل تنها نماینده حقوقی موکل نیست، بلکه چهره‌ای با موقعیت اجتماعی والا در بستر قضایی و عدالت پروری جامعه است. جامعه تغییر کرده است و انتظار مردم از وکلا فراتر از دانش حقوقی صرف شده است. امروز مردم بیش از هر زمان دیگری به اخلاق و وجدان وکیل اهمیت می‌دهند. همانند بسیاری از حرفه‌ها، به‌ویژه حرفه‌های حساس که با جان و مال مردم سرو کار دارند، در حرفه وکالت نیز افرادی به دلایل مختلف شأن این جایگاه را در نگاه عمومی تنزل داده و موجب سلب اعتماد بخشی از جامعه نسبت به این حرفه شده‌اند. با این حال، گروهی از وکلا همچنان بر مدار اخلاق، وجدان و رعایت حقوق فردی موکل حرکت کرده و جایگاه حرفه‌ای وکالت را حفظ کرده‌اند.

با همین رویکرد، وب سایت خبری دادورزی گفت‌وگویی با جمعی از جامعه وکالتی استان بوشهر، اعم از وکلای جوان، پیشکسوت و وکلایی که در هر یک از دو نهاد کانون وکلا و مرکز وکلای استان دارای مسئولیت اجرایی هستند، انجام داده است. این گفت‌وگوها به صورت جداگانه در سایت منتشر خواهد شد.

دادورزی: اصول اخلاق حرفه‌ای در وکالت چیست؟

مرادی: اخلاق حرفه‌ای در وکالت، در حقیقت ستون اصلی اعتماد عمومی به این حرفه است. اصولی مانند صداقت، رازداری، استقلال رأی، پرهیز از تعارض منافع، رعایت حرمت دادگاه، احترام به همکاران و برخورد عادلانه با طرف مقابل، همگی هسته‌ اخلاق حرفه‌ای وکالت را تشکیل می‌دهند.

دادورزی: رعایت اخلاق حرفه‌ای وکالت چه تأثیری بر اعتماد عمومی به نهاد وکالت دارد؟ چه مواردی از نقض اخلاق حرفه‌ای در جامعه وکالت دیده‌اید که به نظرتان نگران کننده است؟

مرادی: اعتماد عمومی بزرگ‌ترین سرمایه وکالت است. اگر مردم احساس کنند وکلا صرفاً به دنبال منافع شخصی هستند، این سرمایه فرو می‌ریزد. گاهی مشاهده می‌کنیم برخی همکاران با تبلیغات اغواکننده یا بیان غیرواقعی درباره توانایی‌ها، یا حتی بدگویی از همکار دیگر، اعتماد عمومی را مخدوش می‌کنند. این رفتارها گرچه محدود است اما بسیار نگران‌کننده است.

دادورزی: آیا وکیل فقط در برابر موکل خود مسئول است یا مسئولیت‌های اخلاقی دیگری هم نسبت به شأن دادگاه، جامعه یا حتی طرف مقابل پرونده هم دارد؟

مرادی: وکیل تنها نماینده موکل نیست؛ او بخشی از نظام عدالت است. بنابراین، علاوه بر تعهد به منافع موکل، مسئولیت اخلاقی در برابر دادگاه، جامعه، و حتی طرف مقابل دارد. رعایت انصاف و پرهیز از رفتارهای خلاف شأن، احترام به مقام قضاوت و دفاع در چهارچوب قانون، همه مصادیق این مسئولیت است.

دادورزی: آیا تا به حال در موقعیتی قرار گرفته‌اید که بین منافع موکل و اصول اخلاقی، تعارضی احساس کنید؟ چگونه برخورد کردید؟

مرادی: بله، این وضعیت در مسیر حرفه‌ای هر وکیلی پیش می‌آید. من در چنین شرایطی همیشه اصول اخلاقی را بر منفعت کوتاه‌مدت ترجیح داده‌ام. چرا که پیروزی حاصل از نقض اخلاق، به‌ظاهر موفقیت است اما در حقیقت شکست درونی و خدشه به اعتبار حرفه‌ای خواهد بود.

دادورزی: آیا رعایت اخلاق حرفه‌ای وکالت همیشه با منافع مالی یا موفقیت در پرونده‌ها در یک ترازوست؟

مرادی: گاهی چنین تعارضی وجود دارد، اما تجربه نشان می‌دهد که پایبندی به اخلاق در بلندمدت، خود بهترین سرمایه مالی و حرفه‌ای است. موکلی که شاهد صداقت و پایبندی وکیل به اصول باشد، اعتماد بیشتری خواهد کرد و این اعتماد، سرمایه‌ای پایدارتر از هر سود کوتاه‌مدت است.

دادورزی: آیا آموزش کافی درباره اخلاق حرفه‌ای در دوره‌های کارآموزی وکالت ارائه می‌شود؟

مرادی: آموزش‌هایی وجود دارد اما کافی نیست. اخلاق حرفه‌ای نیازمند آموزش مداوم و حتی کارگاه‌های عملی است، نه فقط تئوری. باید با پرونده‌های شبیه‌سازی‌شده یا روایت تجربه‌های واقعی، کارآموزان را در معرض تصمیمات اخلاقی قرار داد.

دادورزی: چطور می‌توان فرهنگ اخلاق‌مداری را بین وکلا تقویت کرد؟ نقش کانون وکلا در این زمینه چیست؟

مرادی: راه‌حل اصلی، فرهنگ‌سازی و الگوسازی است.کانون وکلا و مرکز وکلا قوه قضاییه می‌تواند با تدوین منشور اخلاقی روشن، برگزاری دوره‌های مستمر، و همچنین تشویق و معرفی وکلای اخلاق‌مدار، این فرهنگ را تقویت کند. نظارت همراه با آموزش و ترویج الگو، مؤثرتر از صرفاً برخورد انضباطی است.

دادورزی: به نظر شما ساختارهای نظارتی موجود بر رفتار حرفه‌ای وکلا را کافی می‌دانید؟

مرادی: ساختارهای موجود در حدی قابل قبول‌اند؛ اما جای تقویت دارند. نظارت باید هم پیشگیرانه باشد و هم حمایتی، نه فقط تنبیهی. اگر نظارت صرفاً به بعد انضباطی محدود شود، اثربخشی چندانی نخواهد داشت.

دادورزی: اگر بخواهید به وکلای دیگر فقط یک جمله درباره اخلاق حرفه‌ای بگویید آن جمله چیست؟

مرادی: هیچ موفقیتی در وکالت که بهایش از دست دادن صداقت و شرافت حرفه‌ای باشد، ارزش ندارد.

*رئیس روابط عمومی مرکز وکلای قوه قضاییه استان بوشهر