دادورزی؛ راضیه‌عقیلی‌مهر: وکیل تنها نماینده حقوقی موکل نیست، بلکه چهره‌ای با موقعیت اجتماعی والا در بستر قضایی و عدالت پروری جامعه است. جامعه تغییر کرده است و انتظار مردم از وکلا فراتر از دانش حقوقی صرف شده است. امروز مردم بیش از هر زمان دیگری به اخلاق و وجدان وکیل اهمیت می‌دهند. همانند بسیاری از حرفه‌ها، به‌ویژه حرفه‌های حساس که با جان و مال مردم سرو کار دارند، در حرفه وکالت نیز افرادی به دلایل مختلف شأن این جایگاه را در نگاه عمومی تنزل داده و موجب سلب اعتماد بخشی از جامعه نسبت به این حرفه شده‌اند. با این حال، گروهی از وکلا همچنان بر مدار اخلاق، وجدان و رعایت حقوق فردی موکل حرکت کرده و جایگاه حرفه‌ای وکالت را حفظ کرده‌اند.

با همین رویکرد، وب سایت خبری دادورزی گفت‌وگویی با جمعی از جامعه وکالتی استان بوشهر، اعم از وکلای جوان، پیشکسوت و وکلایی که در هر یک از دو نهاد کانون وکلا و مرکز وکلای استان دارای مسئولیت اجرایی هستند، انجام داده است. این گفت‌وگوها به صورت جداگانه در سایت منتشر خواهد شد.

دادورزی: اصول اخلاق حرفه‌ای در وکالت چیست؟

تاجدینی: اصول اخلاقی در هر جایگاهی باید رعایت شود. اصل امانت‌داری، صداقت، شفافیت از جمله مهم‌ترین اصولی است که در حرفه وکالت انتظار بیشتری از آن می‌رود. اصل استقلال وکیل نیز یکی از بنیادی‌ترین اصول است که نسبت به جامعه به‌طور غیرمستقیم و نسبت به موکل به‌طور مستقیم تأثیرگذار است. این استقلال در پرتو روشن‌بینی و اقتدار جوامع دموکراتیک و دولت‌های مردم‌گرا ارزش‌گذاری می‌شود.

دادورزی: رعایت اخلاق حرفه‌ای در وکالت چه تأثیری بر اعتماد عمومی دارد؟ چه مواردی از نقض اخلاق حرفه‌ای را نگران‌کننده می‌دانید؟

تاجدینی: همان‌طور که اشاره شد، اعتماد عمومی در گرو پایبندی به تمام اصول اخلاقی است. به‌ندرت با نقض اخلاق حرفه‌ای از سوی همکاران مواجه بوده‌ام. مهم‌ترین مورد، عدم توافق بر حل‌وفصل موضوعات از طریق سازش بوده است که غالباً ناشی از اصرار موکل بر ادامه دعوا یا عدم تمایل افراد به ختم اختلاف با توافق است. راه‌حل این مشکل، آموزش همگانی و نیز ایجاد سازوکارهایی برای اعتباربخشی به سازش از سوی مراجع قضایی است.

دادورزی: آیا وکیل تنها در برابر موکل مسئول است یا مسئولیت‌های اخلاقی دیگری هم دارد؟

تاجدینی: وکیل به‌دلیل شأن و منزلت شغلی خود باید همواره در محضر دادگاه، در برابر موکل و در ارتباط با جامعه از جایگاهش مراقبت کند. جامعه نیز باید با در نظر گرفتن دشواری‌ها و فشارهای این حرفه، رفتار وکیل را عادلانه قضاوت کند. وکیل بار سنگینی بر دوش دارد و هم‌زمان باید در حفظ اعتبار جایگاه خود بکوشد. اقتدار وکیل با اقتدار مردم پیوند مستقیم دارد و وکالت نمود مدنیت جامعه است.

دادورزی: آیا تاکنون بین منافع موکل و اصول اخلاقی تعارضی احساس کرده‌اید؟

تاجدینی: بله، گاهی چنین پیش می‌آید. در این مواقع ابتدا نص صریح قانون را برای موکل توضیح می‌دهم و در صورت امکان راهکار سازش یا راه‌حلی جایگزین پیشنهاد می‌کنم. اما اگر خواسته‌ موکل با اصول اخلاقی‌ام ناسازگار باشد، موارد متعددی پیش آمده که از پذیرش آن خودداری کرده‌ام.

دادورزی: آیا رعایت اخلاق حرفه‌ای همیشه با موفقیت یا منافع مالی هم‌تراز است؟

تاجدینی: نمی‌توان گفت همیشه این دو در یک ترازو قرار می‌گیرند. گاهی اخلاق بر موفقیت غلبه دارد و گاهی برعکس؛ اما هیچ‌کدام به معنای نقض دیگری نیست. در ارزیابی وکالت باید به ماهیت و فلسفه آن توجه کرد. در حقوق، عالم ثبوت و اثبات با یکدیگر متفاوت‌اند. موفقیت وکیل در عرصه اثبات معنا پیدا می‌کند، هرچند ممکن است با واقعیت ثبوتی هم‌خوان نباشد. بنابراین نباید وکالت را با معیارهای عمومی سنجید.

دادورزی: آیا آموزش اخلاق حرفه‌ای در دوره‌های کارآموزی وکالت کافی است؟

تاجدینی: بله، آموزش‌های اخلاق حرفه‌ای برای کارآموزان و وکلا برگزار می‌شود و کانون‌ها بر رعایت این موارد تأکید دارند.

دادورزی: چگونه می‌توان فرهنگ اخلاق‌مداری را میان وکلا تقویت کرد؟ نقش کانون وکلا چیست؟

تاجدینی: آموزش مهم‌ترین ابزار است. هرچه این آموزش‌ها تخصصی‌تر و عمیق‌تر باشد، تأثیر آن در ارتقای اخلاق حرفه‌ای بیشتر خواهد بود.

دادورزی: آیا ساختارهای نظارتی موجود بر رفتار حرفه‌ای وکلا را کافی می‌دانید؟

تاجدینی: بله، ساختارهای نظارتی در کانون‌های وکلا مستقر است و این مراجع به‌طور شایسته به رسیدگی و پیگیری تخلفات می‌پردازند.

دادورزی: اگر بخواهید تنها یک جمله به وکلای جوان درباره اخلاق حرفه‌ای بگویید، چه خواهید گفت؟

تاجدینی: صبر و حوصله، مطالعه، ورزش و حفظ نشاط را در اولویت قرار دهید؛ به‌ویژه خانم‌های وکیل. این مسیر کمک می‌کند که در طول دوران حرفه‌ای دچار فرسودگی نشوید.