دستگاه قضایی در دوره تحول در مسیر هوشمندسازی صددرصدی قرار دارد و طی چندماه اخیر سامانه‌های الکترونیک و هوشمند بسیاری در ساختار عدلیه کشور به بهره‌برداری رسیده‌اند که بواسطه این سامانه‌ها، پیگیری و تعیین تکلیف امور قضایی و حقوقی مردم و اقشار و گروه‌های مختلف تسهیل و تسریع شده است؛ از سویی دیگر، یکی از جلوه‌های ملموس تحول در دستگاه قضایی، اقدامات صورت گرفته در جهت بهبود شرایط زندانیان و زندان‌های کشور است؛ در همین راستا، تجهیز زندان‌های سراسر کشور به اتاق‌های دادرسی الکترونیک در دستور کار دستگاه قضایی گرفت.

انجام ۱۱۱ هزار دادرسی الکترونیکی از داخل زندان‌ها با تجهیز ۹۰۰ اتاق هوشمند

بنا به گفته غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی دستگاه قضا، در سال ۱۳۹۹با تجهیز ۹۰۰ اتاق دادرسی الکترونیک بیش از ۱۱۱ هزار دادرسی الکترونیکی از داخل زندان‌ها یا مراجع قضایی بدون اعزام زندانی صورت گرفته است. امری که با توجه به شرایط کرونایی، بسیار برای زندانیان از جهت کاهش تردد و رفت و آمد، مزیت بخش بود.

در واقع «تجهیز گسترده واحد دادرسی الکترونیکی در زندان‌ها» یکی از اقدامات مثمرثمر دستگاه قضایی برای مصون ماندن زندانیان از بیماری کرونا بود. با راه‌اندازی واحدهای دادرسی الکترونیکی در زندان‌های کشور، از میزان انتقال زندانیان به محاکم جهت پیگیری امور قضایی آن ها کاسته شد و همین امر در پیشگیری از انتقال ویروس کرونا به آن ها در نتیجه رفت و آمدهای مکرر، مؤثر بود.

تجهیز تمام زندان‌ها و ۳ هزار نقطه قضایی به زیرساخت دادرسی الکترونیک

عیسی زارع پور رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه، هشتم فروردین در اولین جلسه شورای عالی قوه قضاییه در سال ۱۴۰۰به ارائه گزارشی از دستاورد‌های حوزه فناوری اطلاعات و هوشمندسازی قوه قضاییه در سال گذشته پرداخت و با اعلام خبر تجهیز تمام زندان‌ها و ۳ هزار نقطه قضایی به زیرساخت دادرسی الکترونیک، گفت که با راه‌اندازی این زیرساخت، ۱۲۰ هزار مورد تحقیق از زندانی و ۷۰ درصد اعزام و بدرقه زندانیان به صورت الکترونیک انجام شده و همچنین زیرساخت برگزاری دادگاه‌ها به صورت آنلاین در ۱۵ استان کشور نیز ایجاد شده است.

صرفه‌جویی در وقت و هزینه و ایجاد تسهیل و تسریع در امور قضایی مردم با برگزاری دادگاه‌های آنلاین

دادگاه‌های آنلاین که در زمره خدمات هوشمند و الکترونیک جدید دستگاه قضایی است برای صرفه‌جویی در وقت و هزینه و ایجاد تسهیل و تسریع در امور قضایی مردم بسیار مثمرثمر بوده است. با برگزاری دادگاه‌های آنلاین، اعزام و انتقال متهمان و رفت و آمد اصحاب دعوا به مراجع قضایی به طرز چشمگیری کاهش یافته است.

با دادرسی الکترونیکی،  محدودیت‌های زمانی و مکانی به طرز شگرفی کاهش می‌یابد؛ کاهش هزینه‌های سیستم قضایی، افزایش سرعت انجام کارها، انسجام در مجموعه اطلاعات سیستم قضایی، افزایش امنیت قضایی و اداری از دیگر دستاورد‌های دادرسی الکترونیکی است.

خاستگاه قانونی استفاده از ویدئو کنفرانس در برگزاری جلسات دادگاه به مواد ۱۷۵، ۳۵۵ و ۶۵۹ قانون آیین دادرسی کیفری و همچنین ماده ۲۵ آیین‌نامه استفاده از سامانه‌های مخابراتی و رایانه‌ای باز می‌گردد.

تصریح مواد ۱۷۵و ۶۵۹ قانون آیین دادرسی کیفری بر بکارگیری سامانه‌های هوشمند

ماده ۱۷۵ قانون آیین دادرسی کیفری تصریح دارد: استفاده از سامانه‏‌های (سیستم‌های) رایانه‏‌ای و مخابراتی، از قبیل پیام‌نگار (ایمیل)، ارتباط تصویری از راه دور، نمابر و تلفن، برای طرح شکایت یا دعوی، ارجاع پرونده، احضار متهم، ابلاغ اوراق قضایی و همچنین نیابت قضایی با رعایت مقررات راجع به دادرسی الکترونیکی بلامانع است.

همچنین ماده ۶۵۹ قانون آیین دادرسی کیفری بیان می‌دارد: بکارگیری سامانه‌های ویدئوکنفرانس و سایر سامانه‌های ارتباطات الکترونیکی به منظور تحقیق از اصحاب دعوی، اخذ شهادت از شهود یا نظرات کارشناسی در صورتی مجاز است که احراز هویت، اعتبار اظهارات فرد مورد نظر و ثبت مطمئن سوابق، صورت پذیرد.

به طور کلی، برگزاری دادگاه‌های الکترونیک با توجه به زیرساخت فراهم شده توسط قوه قضاییه و مرکز آمار و فناوری اطلاعات آن، در دوران کرونا رونق گرفت و موجبات سهولت کار اصحاب دعوا را فراهم آورد.

امکان برگزاری ۱۰۰ درصدی محاکمات در کرمان به صورت آنلاین و غیرحضوری

مهدی بخشی، معاون برنامه ریزی دادگستری کل استان کرمان در گفت‌وگو با میزان با بیان اینکه استان کرمان به عنوان یکی از استان‌های برتر کشور در زمینه دادرسی الکترونیکی معرفی شد، گفت: با عنایت به زیرساخت‌های هوشمند ایجاد شده، امکان برگزاری ۱۰۰ درصدی محاکمات در کرمان به صورت آنلاین و غیرحضوری وجود دارد.

یدالله موحد رئیس کل دادگستری کرمان نیز در روز شانزدهم فرودین سال جاری در جریان نشست شورای عالی قوه قضاییه با شورای قضایی استان‌ها با اشاره به اینکه ۱۲۰ اتاق دادرسی الکترونیک در این استان راه‌اندازی شده است، گفت: در نظر داریم ۶۰ نقطه دیگر نیز برای دادرسی الکترونیک راه‌اندازی کنیم.

اتصال ۱۰۰ نقطه از مجتمع‌های قضائی استان کرمانشاه به دادرسی الکترونیک

توسلی‌زاده، رئیس کل دادگستری استان کرمانشاه نیز در گفت‌وگو با میزان از اتصال ۱۰۰ نقطه از مجتمع‌های قضائی دادگستری استان کرمانشاه به دادرسی الکترونیک خبر داد و یادآور شد: با توجه به شرایط حاکم بر کشور از لحاظ بیماری کرونا و نیز برخی مشکلات برای جا به جایی زندانیان، دادرسی آنلاین سبب می‌شود مشکلات زندانیان کمتر شده و نیاز به حضور زندانیان در محل دادگاه نباشد؛ به علاوه کمک می‌کند تسریع در رسیدگی‌ها در امور زندانیان افزایش یابد.

برگزاری بیش از ۱۲ هزار دادرسی آنلاین در اصفهان

حجت اسدی، معاون علمی و فناوری اطلاعات دادگستری استان اصفهان در گفتگو با میزان اظهار داشت: در دادگستری استان اصفهان بیش از ۱۵۰ نقطه مجهز به امکانات و تجهیزات فنی و لازم برای دادرسی الکترونیکی شده است و تاکنون بیش از ۱۲ هزار دادرسی به صورت غیرحضوری و الکترونیک انجام شده است.

برگزاری بیش از ۳۵۰۰ جلسه دادرسی زندانیان به صورت الکترونیک در استان قزوین

حجت‌الاسلام‌والمسلمین قدرتی، رئیس کل دادگستری استان قزوین در گفت‌وگو با میزان، از تشکیل جلسات با زندانیان به صورت ویدیو کنفرانس خبر داد و گفت: تا پایان سال گذشته بالغ بر ۳۵۶۴ مورد جلسه دادرسی بصورت الکترونیک در استان انجام شده است. همچنین قضات ۹۱۴ جلسه با زندانیان به صورت الکترونیک داشته‌اند.

تجهیز ۲۲ زندان‌ استان آذربایجان غربی به اتاق دادرسی الکترونیک

علی‌اکبر گروسی، رئیس کل دادگستری استان آذربایجان غربی با بیان اینکه بیش از ۲۸۰ نقطه دادگستری استان و ۲۲ نقطه زندان‌های استان به امکانات دادرسی الکترونیک تجهیز شده‌اند، گفت: ۱۰۵۰ فقره رسیدگی الکترونیک در استان آذربایجان غربی در سال گذشته صورت گرفت.

برگزاری ۱۰ هزار دادرسی الکترونیک در حوزه زندان‌ها در استان فارس

حجت‌الاسلام‌والمسلمین موسوی رئیس کل دادگستری استان فارس نیز در روز شانزدهم فروردین سال جاری در جریان نشست شورای عالی قوه قضاییه با شورای قضایی استان‌ها، بیان داشت: در سال گذشته ۱۰ هزار دادرسی الکترونیک در حوزه زندان‌ها در استان فارس انجام شده است.

میزان