به گزارش پایگاه خبری دادورزی: عصر شنبه ۲۲ مرداد ماه در آیین رونمایی از کتاب جستارهایی در دادورزی تالیف راضیه عقیلی مهر نویسنده و روزنامه نگار بوشهری که با حضور جمعی از وکلا و اصحاب رسانه در سالن اجتماعات حوزه هنری استان بوشهر برگزار شد، دکتر عباس برزگرزاده استاد دانشگاه و وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به اهمیت موضوع حقوق شهروندی گفت: «من در دولت قبل در استانداری بوشهر چند سمت اجرایی داشتم. اما یکی از مسئولیت هایی که از نگاه خودم بسیار ارزشمند بود، سمت دستیار حوزه ی حقوق شهروندی استاندار بود که این سمت و پرداخت به آن در سطح استان همواره دغدغه شخصی ام بود.»

وی افزود: «در دولت قبل بحث حقوق شهروندی جدیت داشت. برای این مهم رئیس جمهور یک دستیار مستقل برای پرداخت به حقوق شهروندی داشت اما این سلسله مراتب که به استان ها می رسید یک فرد مستقل نبود که بحث حقوق شهروندی را دنبال کند بلکه هر فردی که در مجموعه استانداری صاحب مقامی بود یک عنوان حقوق شهروندی هم برایش تعریف می کردند که آن امورات را پیگیری کند.»

عباس برزگرزاده در ادامه با تاکید بر اینکه پرداخت به مباحث حقوق شهروندی همواره دغدغه ی شخصی اش بوده به تاریخچه و نظریات فیلسوفان نسبت به حقوق شهروندی اشاره کرد و گفت: «اگر سابقه تاریخی حقوق شهروندی را بررسی کنیم و از ارسطو، هابز، جان لاک تا نگاه های باستانی، کلاسیک و حقوق شهروندی مدرن و امروزی برسیم، تکلیف خیلی از موضوعات نزد ما و جامعه روشن خواهد شد.»

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه «ارسطو جزو کسانی بود ـ که البته این نگاه ها در افلاطون هم وجود داشت ـ که به شدت قائل به مباحث شهروند، برده و آزادی بود و این موضوعات را در آثار این فیلسوف بزرگ بسیار می بینید»، افزود:«این فیلسوف یک تقسیم بندی دارد و می گوید کسانی که در یونان زندگی می کنند یا شهروند هستند یا خردسالند یا بزرگسالند یا برده هستند یا تبعید شده گانند یا پیشه ورانند. و معتقد است شهروند لزوماً کسی است که از پدر و مادر یونانی متولد شده است. حالا می تواند از پدر و مادر یونانی متولد شده باشد اما تبعید شده باشد. یعنی به واسطه ارتکاب عمل مجرمانه تبعید شده باشد.»

این وکیل پایه یک دادگستری در ادامه با اشاره به چرایی نظریه ی ارسطو «که معتقد است کودکان و بزرگسالان را شهروند به شمار نمی آورند» گفت: «ارسطو معتقد است چون کودکان هنوز به سن مقرر برای انجام تکالیف شهروندی یعنی خدمت رساندن به جامعه نرسیده اند و بزرگسالان از آن سن مقرر عبور کرده اند.»

برزگرزاده افزود: ارسطو به این خدمت مفید عنوان «فضیلت» داده است. یعنی فضیلت شهروند بودن این است که بتواند خدمتی به جامعه ارائه کند. و در این میان دادرسان جزو شهروندان فاضلی هستند که کار دادرسی را می توانند انجام دهند. به این منظور که امر دادرسی فوق العاده واجد اهمیت بوده و تنها از عهده ی فضلا بر می آمده است.»

وی در تبیین بحث دادرسان به عنوان شهروندان فاضل و بسط آن به جامعه وکلا گفت: «وکالت امر بسیار مهمی است. یعنی هر کسی در هر پرونده ای نمی تواند ورود کند و وکالت آن را عهده دار شود. وکالت یک مقدمات امری دارد. مثل مقدمات علم که دکتر محقق داماد در کتاب قوائد فقه، مبادی علم و لزومات علم را می آورد.»

در ادامه دکتر برزگرزاده با اشاره به نظریه ی هابز گفت: «برای هابز بیشتر اندیشه های مرتبط با ایجاد دولت واجد اهمیت است. اما یک مفهوم به ما می دهد و یک نهاد را درست می کند. آن هم با عنوان «وضع طبیعی» نام گذاری شده است. که می گوید انسان ها قبل از ایجاد و تشکیل دولت در «وضع طبیعی» هستند.»

وی افزود: «در وضع طبیعی ما دارای همه ی حقوق انسانی هستیم. که به آنHuman Life  گفته می شود. Human به معنی بشر و life به معنی حقوق ترجمه می شود. در اینجا نمی گوییم human law یا human legal چون میان حقوق و قانون تفاوت وجود دارد.»

این فعال حقوقی ادامه داد: «مبحث قانون برای مثال در کشور ما همان مصوبات مجلس شورای اسلامی است. اما الزاما مبحث حقوق که به آن human life گفته می شود، ناشی از حقوق طبیعی و زائل نشدنی است. یعنی ما به محض اینکه متولد شدیم، حقوقی داریم. برای مثال ما صد سال پیش هم حق بر آب آشامیدنی سالم را داشتیم. اما به شکل قانون مصوب نشده بود. این به این معنی نیست که آن حق زائل شود.»

عباس برزگرزاده با تاکید بر این نکته که در جامعه ی امروز تلاش می شود تا بتوانیم این حقوق را به قانون لازم الاجرا تبدیل کنیم، گفت: «اگر این حقوق به قانون تبدیل نشد، الزاما به معنی زائل کردنش نیست. آراء بسیار جالبی امروزه در دیوان اروپای حقوق بشر صادر می شود که تمامی آن در مورد حقوق هایی است که الزاما تبدیل به قانون نشده بودند. پس این همان «فضیلتی» است که ارسطو می گفت.»

این استاد دانشگاه در ادامه نظریه هابز در مورد وضع طبیعی به تفاوت دو موضوع صیانت و دفاع مشروط پرداخت و اینگونه شرح داد:«طبق نظریه هابز که می گوید در وضعیت طبیعی ما دارای حقوق هستیم و جان مال و آزادی مان محفوظ است، خودمان باید از آن ها صیانت کنیم. و این صیانت تفاوت دارد با دفاع مشروع»

وی افزود: «دفاع مشروع یعنی وقتی به شما حمله شد، از خودتان دفاع می کنید اما در صیانت اینگونه نیست. بلکه پیش دستی می کنید و قبل از حمله شرایط امنی برای خودتان فراهم می کنید. یعنی اطرافتان را حریمی ایجاد می کنید تا از جان مال و آزادی خودتان صیانت کنید.»

در ادامه وی با اشاره به نظریه ی جان لاک که معتقد است در وضع طبیعی که دولت وجود ندارد جان مال و آزادی شان را خود افراد حفظ می کنند، اما با خردی آرام، افزود: «نکته مهم این اتفاق آن است که جان لاک می گوید اگر می خواهید خودتان جان خودتان را حفظ کنید. آزادی تان هم بلاقید است، پس می توانید از هر گونه آزادی که در جامعه وجود دارد، استفاده کنید و دولتی هم نیست که یقه تان را بگیرد. اما باید بدانید شما نمی توانید قضات خوبی برای خودتان باشید.»

وی افزود: یعنی وقتی میان دو نفر اختلافی حادث می شود. من نمی توانم اختلاف خودم را خودم رسیدگی کنم. باید نفر سومی وجود داشته باشد که آن اختلاف را رسیدگی کند و همان جا هم اشاره می کند به موضوع داوری شخص مستقل. بنابراین استقلال سیستم قضایی فوق العاده حائز اهمیت است و جامعه ای که سیستم قضایی آن استقلال نداشته باشد. به هیچ وجه روی سعادت را نخواهد دید.»

دکتر برزگرزاده با اشاره به عملکرد خودش در جهت آموزش حقوق شهروندی در سازمان های دولتی بوشهر، گفت: «در زمان مسئولیتم در استانداری بوشهر به تمام اداراتی که با تابلو نوشته ی ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی که در آن با این مضمون عنوان شده بود که هر کس به کارمندان دولت حین انجام وظیفه توهین کند، مجازات خواهد شد ابلاغ به برداشتن آن نوشته ها دادم.»

وی افزود: «به تمامی ادارات دولتی ابلاغ کردم میزهایی که در ردیف جلو برای مسئولان عالی رتبه جهت پذیرایی به طور معمول قرار داده می شود. برداشته شود. چرا این در جهت خلاف حقوق شهروندی است و به نوعی همچنان نظام ارباب و رعیتی و فاصله میان مردم و مسئولان را ترویج می دهد. حتی در یک مراسمی متوجه شدم با یک روبان قرمز محل نشستن مسئولان و مردم جدا کرده اند که آن سازمان را توبیخ کردم.»

این وکیل دادگستری افزود: «علاوه بر بخشنامه هایی که صادر می کنیم. لازم است که بحث های مرتبط با حقوق شهروندی ابتدا آموزش داده شود. تا تبدیل به منش شود و این منش تبدیل به کنش شود. تا زمانی که بخواهیم دستوری برخورد کنیم به نتیجه ای نمی رسیم. به این منظور دوره های حقوق شهروندی را با پافشاری زیاد در اکثر ادارات بوشهر برای کارمندان برگزار کردم.»

عباس برزگرزاده با تاکید بر اینکه تا زمانی که حقوق شهروندی را آموزش داده نشود تبدیل به شهروند نخواهیم شد،افزود:«صرف سکونت افراد در مکان آن ها را شهروند نمی کند. چرا که برای شهروند شدن باید الزاماتی را رعایت کرد. در حقوق امروز اروپا شهروند را با عنوان «شهروند خوب» تعریف می کند و می گوید شهروند خوب از لحاظ بدنی سالم است؛ درست است که دولت مکلف است سلامتی تو را تامین کند. اما این نافی وظیفه تو نیست. تو هم باید خودت را سالم نگه داری و نباید هزینه بر دولت بار کنی.»

وی در ادامه افزود:«شهروند خوب، شهروند مطلع است. و معتقد است افراد باید از اوضاع و احوال جامعه اطلاع داشته باشد. اگر مطلع نباشد به طور قطع حکومت راه دیگری خواهد رفت. همچنین شهروند خوب شهروندی است که باید مشارکت سیاسی داشته باشد. یعنی باید در انتخابات و در آن تحولات جامعه حضور موثر داشته باشد. شهروند خوب شهروندی است که باید تمیز باشد. و البته این اتفاق باید دو سویه باشد یعنی هم حکمرانان ما مباحث مربوط به حقوق شهروندی را رعایت کنند و هم مردم که جز با آموزش میسر نخواهد شد.»

این وکیل دادگستری در پایان نسبت به ادبیات حقوقی رایج در قوانین کشور انتقاد کرد و گفت: «ادبیات حقوقی ما به شدت عقب مانده است و از جامعه فاصله دارد. این ادبیات با فهم عامه جامعه امروز سازگار نیست و باید از سوی جامعه حقوقی ساده سازی شود تا گرفتاری های ناشی از ابهامات آن کاهش یابد.»

• منبع خبر : پایگاه خبری دادورزی