میزان ارث خواهر و برادر ناتنی و نحوه تقسیم ارث میان آنها، بدین صورت بوده که خواهر و برادر ناتنی مادری، اگر یک نفر باشد، یک ششم ترکه و اگر بیش از یک نفر باشد، یک سوم ترکه را می‌برد و بقیه ماترک، برای خواهر و برادر ناتنی پدری خواهد بود. همچنین، در حالتی که متوفی، خواهر وبرادر تنی نیز داشته باشد، خواهر و برادر ناتنی پدری، از ارث، محروم شده، اما، خویشاوندان ناتنی مادری، از ترکه، ارث خواهند برد.

در قانون مدنی، دو گروه از خویشاوندان، از متوفی، ارث برده که شامل اقوام نسبی و سببی می‌باشند. منظور از خویشاوندان نسبی، اقوامی است که از طریق تولد و خون، با فرد، رابطه خانوادگی داشته و خویشاوندان سببی، اقوامی هستند که پایه رابطه خویشاوندی آنها، ازدواج است.

اما گاهی مواقع، در میان خویشاوندان نسبی فرد فوت شده، یک یا چند، خواهر و برادر ناتنی نیز وجود داشته و لذا، مساله سهم الارث آنها نیز مطرح می‌گردد. با توجه به اینکه اگر این گروه از خواهران و برادران متوفی، از وی ارث ببرند، در میزان ارث بقیه وراث و نحوه تقسیم آن، موثر بوده، لازم است مساله ارث خواهر و برادر ناتنی، مورد بررسی قرار گیرد.

آیا خواهر و برادر ناتنی ارث می‌برند؟

یکی از خویشاوندانی که ممکن است افراد در برخی از خانواده‌ها داشته باشند، خواهر و برادر ناتنی فرد هستند که در هنگام فوت پدر یا مادر خانواده و در هنگام تقسیم ارث، بحث سهم الارث این خواهران و برادران نیز مطرح می‌گردد. از آنجا که بسیاری از افراد از این مساله، اطلاعی نداشته، این سوال، برای آنها مطرح می‌گردد که آیا خواهر و برادر ناتنی ارث می‌برند؟ در ادامه به این سوال، پاسخ داده و سپس، در بخش‌های بعد، میزان ارث خواهر و برادر ناتنی از ترکه متوفی و نحوه تقسیم ارث خود آنها را توضیح خواهیم داد.

برای اینکه به این پرسش جواب دهیم که آیا خواهر و برادر ناتنی ارث می‌برند یا خیر، باید به قانون مدنی، مراجعه کنیم که منبع احکام و مقررات ارث، در کشور ما می‌باشد. اما، پیش از آن، لازم است تا به ۲ نکته، توجه داشته باشیم.

اول آنکه، منظور از خواهر و برادر ناتنی، خواهر و برادری است که صرفا یا از طریق پدر و یا از طریق مادر، با فرد، رابطه نسبی خواهری و برادری دارند. به عنوان مثال، اگر پدر الف، بعد از فوت مادر وی، با زن دیگری ازدواج کرده و صاحب فرزندی به نام ب شوند، در این صورت، از آنجا که الف و ب، دارای یک پدر مشترک بوده، اما، مادران آنها متفاوت هستند، خواهر و برادر ناتنی هم خواهند بود. در مقابل مفهوم خواهر و برادر ناتنی، مفهوم خواهر و برادر تنی قرار داشته که به معنای خواهر و برادری است که هم پدر و هم مادر آنها، یکی می‌باشند.

بیشتر بخوانید:

مستثنیات دین شامل چه اموالی است؟

دوم آنکه، قانون گذار، در هیچ یک از مواد قانون مدنی، در مبحث ارث، از لفظ خواهر و برادر ناتنی و تنی، استفاده نکرده است. بلکه، در این قانون، خواهر و برادر ناتنی پدری، اخوه ابی نامیده شده و نام خواهر و برادر ناتنی مادری، اخوه یا کلاله امی می‌باشد. خواهر و برادر تنی نیز تحت عنوان اخوه ابوینی، در قانون مزبور، مورد اشاره قانون گذار، قرار گرفته اند.

هنگامی که به مواد قانون مدنی، در مبحث ارث، مراجعه می‌کنیم، ملاحظه می‌شود که قانون گذار، در ماده ۸۶۲ که بیان کننده طبقات و درجات ارث بوده، چنین مقرر داشته که در طبقه دوم ارث، خواهران و برادران متوفی قرار داشته که تحت شرایط خاصی، از وی ارث می‌برند و اشاره‌‌ای به تنی بودن یا ناتنی بودن این خواهران و برادران نکرده است.

اما، با مراجعه به سایر مواد این قانون، مشخص می‌گردد که مساله میزان ارث خواهر و برادر ناتنی و نحوه تقسیم آن، مورد توجه مقنن بوده و در مواد متعددی، به ارث بردن خواهر و برادر ناتنی، تصریح کرده که البته، برای این ارث بردن، لازم است تا شرایطی وجود داشته باشد.

از جمله این مواد، می‌توان به ماده ۸۶۷ قانون مدنی، اشاره نمود که در باب میزان ارث خواهر و برادر ناتنی، چنین مقرر داشته: «اشخاصی که… ارث می‌برند، عبارتند از پدر، دختر و دخترها، خواهر و خواهرهای ابی یا ابوینی و کلاله امی» همانطور که ملاحظه می‌شود، در این ماده، به ارث بردن خواهران ابی (ناتنی پدری) و امی (ناتنی مادری) اشاره شده است.

همچنین، بر اساس ماده ۹۱۸ این قانون: «در صورت نبودن اخوه ابوینی، اخوه ابی، حصه ارث آنها را می‌برند. اخوه ابوینی و اخوه ابی، هیچکدام، اخوه امی را از ارث محروم نمی‌کنند.» بنابراین، به موجب این ماده، در نحوه تقسیم ارث متوفی، اخوه ابی (برادر و خواهر ناتنی پدری) و اخوه امی (برادر و خواهر ناتنی مادری) نیز تحت شرایطی، از متوفی، ارث می‌برند.

میزان سهم الارث خواهر و برادر ناتنی

از آنجا که خواهر و برادر ناتنی، در طبقه دوم از طبقات و درجات ارث قرار داشته، تنها در صورتی از متوفی ارث می‌برند، که در طبقه اول، وارثی برای وی نباشد. به عبارت دیگر، اگر متوفی، پدر، مادر، فرزند و یا نوه تا هر درجه‌‌ای داشته باشد، نوبت به ارث خواهر و برادر ناتنی نمی‌رسد.

اگر وارث میت، صرفا یک خواهر یا برادر ناتنی باشد، خود او تمام ترکه را به ارث می‌برد.

اگر متوفی، هم خواهر و برادر تنی و هم خواهر و برادر ناتنی از پدر و مادر داشته باشد، خواهر و برادر ناتنی از جانب پدر، ارث نمی‌برند و ماترک، میان خواهر وبرادر تنی و ناتنی مادری، تقسیم می‌گردد.

چنانچه وراث، شامل چند برادر و خواهر ناتنی پدری باشند، میزان ارث خواهر و برادر ناتنی، بدین صورت، تعیین شده که برادرها، دو برابر خواهرها، سهم می‌برند. اما اگر، وراث، برادر و خواهر ناتنی مادری باشند، ترکه میان آنها به صورت مساوی تقسیم می‌گردد.

اگر وراث میت، هم خواهر و برادر ناتنی پدری و هم خواهر و برادر ناتنی مادری، همه با هم باشند، نحوه تقسییم ارث، بدین صورت خواهد بود: اگر، خواهر و برادر ناتنی مادری، یک نفر باشد، یک ششم ترکه را می‌برد و بقیه برای خواهر و برادر ناتنی پدری است؛ اما اگر، خویشاوندان مادری، بیش از یک نفر باشند، یک سوم ترکه به آنها رسیده و بقیه، برای خویشاوندان پدری می‌باشد.

همانطور که پیش از این گفته شد، در طبقه دوم از طبقات و درجات ارث، اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ) و خواهر و برادر متوفی قرار دارند. حال اگر، علاوه بر خواهر و برادر ناتنی متوفی، جد پدری و مادری او نیز زنده باشند، میزان ارث خواهر و برادر ناتنی، طبق قانون زیر، تعیین می‌گردد:

اگر خویشاوند مادری، یک خواهر و برادر ناتنی مادری باشد، یک ششم ترکه به وی رسیده و بقیه ترکه، به سایر خویشاوندان پدری می‌رسد. اگر خویشاوند مادری، یک جد یا جده مادری باشد، یک سوم ترکه به وی رسیده و بقیه ترکه، به سایر خویشاوندان پدری می‌رسد. اگر اگر خویشاوند مادری، بیش از یک نفر باشند، یک سوم ترکه به آنها رسیده و بقیه ترکه، به سایر خویشاوندان پدری می‌رسد.