دادورزی ـ راضیه عقیلی مهر: کسانی که توان پرداخت حق الوکاله ندارند می توانند با مراجعه به دایره معاضدت کانون وکلای استان محل اقامتشان درخواست وکیل معاضدتی کنند و به شکل رایگان وکیل اختیار کنند یا صرفا با یک مشاوره حقوقی، راهکار بگیرند. مردمی هستند که از وجود چنین قانون و امکانی بی خبرند. به دلیل اهمیت این موضوع در جامعه گفتگوی مفصلی با یوسف حیدری وکیل پایه یک دادگستری استان بوشهر و رئیس کمیسیون معاضدت کانون وکلای بوشهر انجام شد تا پاسخ گوی پرسش هایی باشد که برای جامعه حائز اهمیت است. وظیفه کمیسیون معاضدت در ارکان کانون وکلا چیست؟ آیا این کمیسیون در تمام شهرستان استان نماینده دارد؟ مردم عام از وجود این کمیسیون و خدماتی که ارائه می دهد باخبرند؟ چه کسانی می توانند از خدمات کمیسیون معاضدت برخوردار شوند؟ آیا وکلای معاضدتی می توانند به همه نوع پرونده قضایی ورود کنند؟ آیا وکیل معاضدتی تمام هزینه های دادرسی را هم پرداخت می کند؟ تفاوت بین وکیل معاضدتی و وکیل تسخیری چیست؟ کمیسیون معاضدت کانون وکلای استان با چه چالش هایی در جریان خدمت رسانی حقوقی به مردم روبروست؟ خلاهای قانونی این کمیسیون چیست؟ و این نواقص چه مشکلاتی را برای وکیل و موکلان ایجاد کرده است؟ وکلای معاضدتی آیا به اندازه وکلایی که حق الوکاله می گیرند احساس تعهد می کنند؟ ضمان اجرای عدم اجرای تعهدشان در مقررات کانون چیست؟ این ها پرسش هایی بود که این وکیل خوش سابقه با بیانی ساده در این گفتگو برای مخاطبان دادورزی پاسخ داده است. 

دادورزی: وظیفه کمیسیون معاضدت را در مقررات، تعریف کنید؟

حیدری: کمیسیون معاضدت برای کلیه کانون وکلای کشور، تعریف شده است. وظیفه این کمیسیون این است که برای افراد کم برخوردار وکیل دادگستری رایگان تعیین کند. طبق قانون هر وکیل دادگستری مکلف است سالانه حداقل ۳ پرونده معاضدتی را عهده دار شود و از حقوق موکل اش دفاع کند. این تکلیف از دوره کارآموزی شروع می شود و صرفا مختص وکلای پایه یک نیست. معاضدت حلقه اتصال کانون وکلا با مردم است. مردمی که توان گرفتن وکیل ندارند، از لحاظ مالی در مضیقه هستند. یا تحت پوشش سازمان های حمایتی مانند کمیته امداد، بهزیستی یا برخی سازمان های ایثارگری چون بنیاد شهید، بنیاد جانبازان هستند می توانند از وکیل معاضدتی بهره مند شوند. کانون وکلای بوشهر با این ارگان ها چندین توافق نامه نوشته و برای حمایت و دفاع از حقوق موکلان اعلام آمادگی کرده است. حتی در سازمان بهزیستی بوشهر اتاقی به عنوان دفتر نمایندگی کانون وکلا اختیار کرده ایم تا برای افرادی که تحت پوشش بهزیستی هستند، خدمات حقوقی ارائه دهیم.

دادورزی: شروع فعالیت کمیسیون معاضدت کانون وکلای بوشهر در چه مقطع زمانی آغاز شد؟ آیا در تمام شهرستان های استان نمایندگی دارد؟

حیدری: از آغاز تاسیس کانون وکلای بوشهر سال ۸۸  تا اکنون، روی هم حدود ده سال عضو و رئیس دایره معاضدت کانون بوده ام. در طول این مدت کانون وکلا تلاش کرده است تا حد ممکن با سازمان های حمایتی از جمله بهزیستی، کمیته امداد و همین طور اشخاصی که از لحاظ مالی مشکل دارند، همکاری کند. اواخر دهه هشتاد در دادگستری بوشهر دفتری برای ارائه خدمات معاضدتی به مردم در اختیار داشتیم که آن را بنا بر یک سری دلایل تعطیل کردند. اما اخیرا با تلاش وکیل مهدی بنه گزی نائب رئیس کانون وکلا و دکتر بهرام فرهمند صابر رئیس پیشین کانون وکلا دوباره دفتری در دادگستریِ واقع در خیابان سنگی برای کمک به مردم راه اندازی شده است. همچنین ما برای شهرستان های بزرگ استان از جمله برازجان، کنگان یک نماینده معاضدتی داریم و افرادی که به کانون وکلای بوشهر مراجعه می کنند را به نمایندگان مان در شهرستان های مربوطه ارجاع می دهیم.

دادورزی: دایره معاضدت کانون وکلای استان بوشهر در جهت اطلاع رسانی و آگاهی مردم از خدماتی که ارائه می دهد چه اقداماتی انجام داده است و با چه مشکلاتی در این زمینه روبروست؟ انتظارتان از دیگر سازمان ها مربوطه چیست؟

حیدری: مشکلی که در جریان خدمات معاضدتی وجود دارد این است که در حوزه تبلیغاتی و اینکه مردم به طور کامل در جریان وجود و کارکرد اداره معاضدت در کانون وکلا قرار گیرند ضعف و خلا بزرگی داریم. یکی از دلایل را باید نخست به روابط عمومی کانون وکلا بوشهر در معرفی این بخش از کانون وکلا وارد کنم. اداره معاضدت نمی تواند در سطح شهر یا از طریق رسانه ها یا دیگر نهادها و ارگان ها تبلیغات کند. بازوی اجرایی کانون، برای تبلیغ، روابط عمومی است. این روابط عمومی است که باید موارد و خدمات اداره معاضدت را برای مردم تشریح کند. وظایف و خدماتی را که دایره معاضدت ارائه می دهد به عموم مردم معرفی کند. دایره معاضدت خودش نمی تواند در سطح شهر بنر بزند! نمی تواند در دادگستری تراکت پخش کند یا پوستر بزند یا اعلامیه صادر کند! وظیفه اش نیست. وظیفه اصلی به عهده روابط عمومی هاست که ارکان کانون وکلا را به مردم معرفی کنند. دادگستری های استان هم در معرفی اداره معاضدت کانون وکلا به مردم به هر دلیل ضعیف عمل کرده اند. شاید به اسم وکیل حساس هستند! البته دادگستری خودش واحدی داشت به نام واحد مشاوره که تعطیلش کرد! البته استان بوشهر از واحد مشاوره بی بهره است وگرنه مابقی استان های کشور از این بخش برخوردارند. در این بخش مردم را راهنمایی می کردند که بروند معاضدت کانون وکلا یا معاضدت مرکز وکلا. به هر دلیلی از جمله نداشتن نیرو یا کم اهمیت بودن این جریان، تعطیل شد. هرچند بیشتر احساس می کنم برایشان چندان اهمیت نداشت! یکی از بزرگترین مواردی که باعث شده است دایره معاضدت در کانون های وکلا کمتر برای مردم شناخته شده باشد. این است که جایگاهش از لحاظ فیزیکی و معنوی مشخص نیست. نمی دانیم آیا معاضدت می تواند در سطح ادارات و شهر تبلیغ کند؟ یا بازوی تبلیغی کانون که روابط عمومی است وظیفه این کار را دارد؟ از طرفی صداو سیما و سه قوه مجریه، قوه قضاییه و قوه مققنه هر کدام می توانند به نحو مقتضی مردم را راهنمایی کنند. قوه مقننه در حمایت از کمیسیون های معاضدتی کانون های وکلا به نحوی می تواند ایفای نقش کند. با توجه به اینکه نمایندگان مجلس در هر استان دفتر دارند. می توانند در دفاترشان مردمی را که با مشکلات قضایی دست و پنجه نرم می کنند و از لحاظ مالی مشکل دارند، برای رجوع به دایره معاضدت، راهنمایی کنند. هم برای خود نماینده یک امتیاز است در مسیر حل مشکلات مردمش و هم آن مردمی که از لحاظ مالی مشکل دارند و هم کارکرد معاضدت کانون وکلا مورد توجه قرار می گیرد. قوه قضاییه نیز به این ترتیب که قضات و کارمندان می توانند مردمی را که مراجعه می کنند راهنمایی کنند تا بدانند همه وکلا پولی نیستند! و با یک معرفی نامه از شعبه مورد نظر به ویژه در دعاوی خانوادگی، وکیل معاضدتی از دایره معاضدت کانون وکلا بگیرند یا پرونده هایی هست که کارمند دادگستری متوجه می شود فرد از لحاظ علمی و فنی توانایی و اطلاع ندارد و از لحاظ مالی هم مشکل دارد. می تواند این افراد را به دایره معاضدت کانون ارجاع دهد. اما بسیاری از کارمندان سازمان های تحت الامر قوه مجریه که از لحاظ مالی مشکل دارند و به مشکلات حقوقی برمی خورند و نمی توانند از خودشان دفاع کنند. سازمان ذی ربط می تواند آن ها را راهنمایی کند. می تواند با یک معرفی نامه به کانون وکلا معرفی شوند و وکیل معاضدتی در اختیار بگیرند. این قوای سه گانه ما می توانند در این زمینه بسیار فعال باشند و وکلای اداره معاضدت در کانون ها را به کار بگیرند. تا الان ندیدم یک نماینده مجلس یک معرفی نامه به فرد نیازمندی بدهد تا به اداره معاضدت کانون وکلا مراجعه کند تا مجانی کارش را انجام دهد. در حالی که این اقدام می تواند یک امتیاز برای آن نماینده به حساب آید و هم آن شخصی که مراجعه می کند کارش راه می افتد.

دادورزی: پیشنهادتان برای حل این مشکل از سوی دادگستری استان بوشهر چیست؟

حیدری: دادگاه ها و شعب دادگاه ها در اطلاع رسانی به مردمی که به دادگاه ها مراجعه می کنند، نقش مهمی دارند. از دادگستری استان بوشهر می خواهم که کارمندان شعب و قضات شعب را توجیه نماید تا مردم را متوجه این ظرفیت کنند. به آن ها بگویند کانون وکلا و مرکز وکلا مکلف هستند مردمی را که به لحاظ مالی مشکل دارند یا از لحاظ حقوقی اطلاع کافی در مورد مسائل حقوقی شان ندارند. هم برای ارائه مشاوره و هم برای گرفتن وکیل دادگستری جهت پیگیری پرونده شان راهنمایی کنند.

دادورزی: رئیس کمیسیون کانون وکلای مرکز عنوان کرده بود در تمام دادسراها و دادگاه ها در ایران بخشی داریم که به افراد مشاوره معاضدتی می دهند و مردم را راهنمایی می کنند که برای گرفتن وکیل رایگان چه اقدامی انجام دهند، در بوشهر هم فعال هستند؟

حیدری: در تهران این بخش هست. ولی در بوشهر فعال نبوده است. ولی به تازه گی این اتفاق در دادسرای بوشهر افتاده است که هنوز هم کلی نقص دارد، در دادگاه حقوقی بوشهر هم این واحد را نداریم. شهرستان های کنگان، دیر، عسلویه، برازجان هم ناقص است. ما در تمام دادگاه ها نیاز داریم، حتی دادگاه های بخش. چون مردم کم برخوردار طبقه بندی نشده اند که برای مثال شهرستان برازجان از این واحد برخوردار باشد اما دلوار نباشد. در همه دادگاه های استان باید با کمک کانون وکلا یا مراکز مشاوران ترتیبی اتخاذ کنند تا مردم بتوانند از این خدمات حقوقی که قانون در نظر گرفته است، مطلع و استفاده کنند.

دادورزی: شرایط بهره مندی از خدمات کمیسیون معاضدت به جز بحث مضیقه مالی چیست؟

حیدری: یکسری روال اداری خیلی ساده در حد یک استشهاد و یک درخواست ارائه بدهند و یک امکان سنجی که در روال معمول، کانون ها زیاد سخت نمی گیرند. چون این اداره نمی تواند دقیقا جستجو کند که فلان شخص به لحاظ مالی در چه وضعیتی است؟ تا اداره معاضدت آن ها را حمایت و وکیل در اختیارشان قرار دهد. باید متذکر شوم مشاوره می تواند فرد را از انعقاد یک قرارداد اشتباه نجات دهد. از وقوع یک جرم در آینده پیشگیری کند. با مشاوره از وقوع ازدواجی که ممکن است در آینده به دلیل نداشتن آگاهی طرفین عقد از حقوق و تکالیف شان ایجاد می شود جلوگیری و آن ها را برای یک انتخاب درست راهنمایی کند. مردم باید بدانند که ورزشکاران بسیاری هستند که به لحاظ مالی مشکل دارند آن ها می توانند به وکلای معاضدتی مراجعه کنند و از حقوق شان دفاع نمایند. تمام مردم از هر قشری که توان مالی ندارند می توانند به این اداره مراجعه و مشاوره حقوقی دریافت کنند.

دادورزی:آیا وکلای معاضدتی می توانند به همه پرونده های حقوقی وارد شوند؟

حیدری: خیر. ما نمی توانیم در همه پرونده ها ورود کنیم. برای مثال نمی توانیم به پرونده های کیفری ورود کنیم و وکیل معاضدتی معرفی کنیم. پرونده های سنگین در صلاحیت دادگاه کیفری استان است که برای این نوع پرونده ها هم وکیل تسخیری تعیین می شود نه معاضدتی. که این وکیل تسخیری دایره اش را از معاضدت کانون وکلا جدا کرده اند. به این شکل که یا خود محاکم مستقیم به وکلا ارجاع می دهند. یا با نامه نگاری به رئیس کانون درخواست تعیین و معرفی وکیل تسخیری می کنند.

دادورزی: دقیقا بفرمایید وکیل معاضدتی تمام هزینه های موکل را به شکل رایگان قبول می کند؟

حیدری: خیر این طور نیست. منظور فقط رایگان بودن حق الوکاله است. اینکه وکیل معاضدتی حق الوکاله نمی گیرد، دلیل بر این نیست که موکل هزینه دادرسی، هزینه ثبت درخواست ها یا دادخواست ها یا لوایحی را که در دفاتر خدمات قضایی ثبت می شود یا هزینه کارشناسی پرونده مورد نظر را نیز پرداخت نکند! این سوتفاهم برای مردم پیش نیاید که حالا که وکیل معاضدتی اختیار کرده اند، موظف است سایر هزینه های جانبی رسیدگی را هم پرداخت کند! در دوره ریاست جمهوری روحانی تبصره ای مصوب شد که در مورد هزینه های دادرسی بود در این تبصره گفته شده افراد تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و دیگر سازمان های حمایتی که یک گواهی به دادگاه ارائه دهند یک ریال هزینه دادرسی هم پرداخت نمی کنند و وکیل معاضدتی هم راحت تر کارش را انجام می دهد.

دادورزی: تفاوت وکیل معاضدتی و تسخیری را شرح بفرمایید؟

حیدری: وکیل تسخیری به بیانی ساده، وکیلی است که در پرونده های سنگین که در صلاحیت دادگاه کیفری یک است مانند پرونده های قتل، منافی عفتی که منجر به صدور اعدام است یا پرونده های قطع عضو، قصاص نفس یا پرونده هایی که در صلاحیت دادگاه کیفری یک استان است و طبق قانون متهم باید وکیل داشته باشد اما متهم وکیل به دادگاه معرفی نمی کند. یا توانایی مالی ندارد یا خودش نمی خواهد وکیل داشته باشد یا به هر عنوان دیگر. در این شرایط دادگاهی که به پرونده اش رسیدگی می کند، مکلف است برای او وکیل تسخیری تعیین کند. روال دو نوع است یا خود دادگاه رسیدگی کننده، نامه ای مستقیم به وکلایی که در لیست اش دارد حالا ممکن است این وکلا وکلای کانون وکلا باشند یا وکلای مرکز مشاوران، ارجاع می دهد و آن وکیل مکلف است. به محض اینکه آن نامه را دریافت کرد اعلام پذیرش کند. حتی نیاز به ارائه وکالت فرمی هم نیست. فقط معرفی نامه و آن دستور قاضی. و روال دوم اینکه نامه نگاری می کنند با کانون وکلا که یا رئیس کانون یا معاون کانون یا اداره معاضدت کانون به دادگاه وکیل معرفی کند. و دادگاه نامه دعوت به آن وکیل را ارسال می کند که آن وکیل از متهم دفاع کند. در امور حقوقی وکیل معاضدتی از طرف دعوا یعنی خواهان دفاع می کند. در امور کیفری وکیل تسخیری از طرف دعوا یعنی متهم یا مشتکی عنه دفاع می کند. در پرونده های تسخیری وکلای کارآموز اجازه دفاع ندارند. به دلیل محدودیت هایی که برای یک کارآموز در قوانین تعریف شده است. برای مثال در پرونده هایی که در صلاحیت دیوان عالی کشور است کارآموز نمی تواند دخالت کند. ولی در پرونده های معاضدت، وکیل کارآموز هم می تواند پرونده بگیرد و دفاع کند. برای مثال مواردی که مستثناست مانند طلاق، نفی ولد، اثبات نسب یا مواردی که مستقیم در صلاحیت دیوان است، وکلای کارآموز می توانند وکالت این پرونده ها را در کنار وکلای پایه یک انجام دهند. موضوع دیگر از باب تفاوت در وکیل معاضدتی و تسخیری این است که یک متهم در پرونده کیفری ممکن است از لحاظ مالی وضعیتش خیلی خوب باشد، برای مثال تاجر باشد، کسی باشد که به لحاظ مالی حساب های زیادی در بانک دارد و یا صاحب املاک است. اما برای خودش وکیل تعیین نکند! دادگاه برایش وکیل تسخیری می گیرد. ولی در بحث شرایط گرفتن وکیل معاضدتی، موکل باید از لحاظ مالی توانایی پرداخت حق الوکاله را نداشته باشد. و اگر برای کانون در هر مرحله احراز شود فرد از لحاظ مالی متمکن است و می تواند وکیل اختیار کند امتیاز وکالت معاضدتی از او سلب می شود و با نامه نگاری که به آن وکیل صورت می گیرد تقاضا می شود از وکالت معاضدتی به واسطه فریبی که موکل یا مراجعه کننده در رابطه با امور مالی و عدم توانایی اش داده است از او سلب شود.

دادورزی: دایره معاضدت کانون وکلای استان بوشهر در جریان خدمت رسانی به مردم با چه مشکلات و چالش هایی روبرو است؟

حیدری: از زمان استقلال کانون وکلا تاکنون با چالش های بسیاری در دایره معاضدت کانون ها مواجه هستیم. کمیسیون یا اداره معاضدت کانون وکلاهای سراسر کشور هیچ بخش نامه و هیچ شیوه نامه و هیچ دستورالعمل ثابتی ندارند که از آن تبعیت کنند. یکسری قوانین پراکنده است که نقص بسیاری دارند و در اغلب موارد با شرایط و درخواست هایی که برای مردم به وجود می آید به دلیل نقص قوانین و خلا قانونی، ارائه خدمات امکان پذیر نیست. برای نمونه وقتی یک سازمان مردم نهاد(NGO) متناسب با نوع فعالیتش برای مثال برای پیگیری آسیب های محیط زیستی یا نابودی آثار باستانی تحمیل شده از سوی اشخاص حقیقی یا حقوقی واکنش نشان می دهد و به کانون وکلا مراجعه می کند تا از حمایت وکلای معاضدتی برای پیگیری قضایی این جریان ها در دستگاه قضا بهره مند شود چون اغلب این نهادها به لحاظ مالی وضعیت خوبی ندارند. کانون وکلا و دایره معاضدت به دلیل محدودیت قانونی نمی تواند برای این نهاد مردمی وکیل معاضدتی تعیین کند.

این یک دغدغه مهم است که محدودیت های مقرراتی، پاسخگوی شرایط فعلی جامعه نیست. کانون های وکلا اصولا برای همسان سازی و برای اقدام مشترک، اتحادیه اسکودا را تشکیل داده اند. اسکودا (نهاد مدنی وکالت) در طول حدود ده سالی که من به عنوان نماینده و رئیس کمیسیون معاضدت کانون وکلای بوشهر هستم. برای نخستین بار آن هم دو سال پیش یک فراخوان ارائه داد و در آن روسای کمیسیون معاضدت کانون های وکلای سراسر کشور را برای حضور در نشست هم اندیشی خواست! تا در مورد چالش های پیش روی این کمیسیون گفتگو کنیم. و جالب این است که این سمینار دقیقا یک هفته بعد از سمینار بزرگی بود که مرکز مشاوران برای کمیسیون های معاضدتش تشکیل داد! در نشستی هم که تشکیل شد، چندین کانون حضور نیافتند. کسانی هم که حاضر بودند در مدت زمانی حدود یک ساعت و نیم در یک سالن کوچک در ساختمان اسکودا هر کدام چند دقیقه کوتاه، صحبتی کردند و جلسه به دلیل مشغله کاری روسا، پایان یافت!

دادورزی: در این نشست پیشنهادی هم ارائه دادید؟

حیدری: بله. یک پیش نویس دستورالعمل همان موقع تهیه کردم و در جلسه ارائه دادم.اما تاکنون خبری از اعمال نظر در مورد آن نشده است. پیشنهاد من به عنوان نماینده کمیسیون معاضدت استان بوشهر این بود که به دلیل اینکه کار اداره معاضدت موثر و خوب انجام شود. نخست باید شیوه نامه یا دستورالعملی بین کانون ها به شکل مشترک تهیه شود که دیگر سردرگم نباشند. الان خیلی از ادارات معاضدت در بعضی از امور سردرگم هستند. برای مثال یک بوشهری در اصفهان با مشکلات مالی روبرو می شود.احراز هم می شود که وی از لحاظ مالی مشکل دارد و نمی تواند وکیل بگیرد. کسانی هم که این فرد را می شناسند در بوشهر ساکن اند با این شرایط آیا این فرد می تواند از طریق کانون وکلای بوشهر درخواست وکیل معاضدتی برای پیگیری پرونده اش در اصفهان بدهد یا خیر؟ آیا باید مستقیم مراجعه کند به کانون وکلای اصفهان تا وکیل معاضدتی در اختیارش قرار دهد؟ آیا وکلای بوشهر می توانند در حیطه صلاحیتی وکلای معاضدتی اصفهان گواهی معاضدت را ببرند و انجام دهند؟ این مواردی است که در مقررات فعلی کمیسیون معاضدت مبهم است. هر چند ما چند بار به سلیقه کانون بوشهر وکیل معاضدتی برای شهروندان بوشهری مان در اصفهان گرفتیم اما در مواردی نپذیرفتند و در مواردی پذیرفتند! منظور اینکه با یک رویه ثابت روبرو نیست و این اصلا به صلاح کانون ها و اسکودا در نگاه مردم نیست.

در مورد دیگری با موضوع اعسار، مردی از لحاظ مالی به زندان افتاده است. همسرش مهریه اش را اجرا گذاشته است. کسی نیست برایش دادخواست اعسار دهد. خودش هم آگاهی حقوقی ندارد. موضوع اعسار از لحاظ قانونی بار مالی برای خواهان ندارد. برای دادخواست دادن، اداره معاضدت نمی تواند برای چنین شخصی وکیل معاضدتی تعیین کند. یا شخصی که از لحاظ مالی تا چند وقت پیش وضع مالی خوبی داشته است. اکنون به مشکل مالی برخورده است و نمی تواند برای مثال معادل ده میلیارد چک را پاس کند. آیا این سابقه تمکن مالی موکل در گذشته می تواند به اداره معاضدت اجازه دهد برای وضعیت فعلی او که در مضیقه مالی است و توان گرفتن وکیل ندارد، وکیل معاضدتی تعیین کند؟ یا خیر؟ این ها مسائلی است که در قانون ابهام دارد و دست کمیسیون معاضدت را بسته است. البته کانون های دیگر استان ها سلیقه ای در این موارد عمل می کنند! ما نمی دانیم که برای مثال در اصفهان سلیقه ما را می پذیرند یا خیر؟ برای پرونده هایی که در سایر استان داریم با مشکلات این چنینی زیاد روبرو هستیم. یا برای نهادهای مردمی (NGO) دفاع از خوانده ای که محکوم شده است و می خواهد درخواست اعسار دهد چون بار مالی ندارد آیا می توانیم برایش وکیل معاضدتی معرفی کنیم یا خیر؟

در امور کیفری که اصلا اجازه نداریم وکیل معاضدتی معرفی کنیم، فقط امور مالی. باید اسکودا که وظیفه هماهنگ سازی کانون ها را دارد. یک طرح ثابت را اجرا کند. بسیاری از مواردی که قوه قضاییه وارد می شود و راسا عمل می کند ناشی از کم کاری اسکوداست! اسکودا پیش قدم شود و این امور جزئی در باب همین شیوه نامه معاضدت در کانون وکلاها یا بسیاری از موضوعات دیگر مانند تعرفه و هزینه ها را پیش قدم شوند. مطمئنا قوه قضاییه وارد نخواهد شد! ما یک بخشنامه مستقل برای کانون ها نداریم. یک دستورالعمل یکسان سازی عملکرد معاضدت نداریم. یکسری قوانین پراکنده متروک است که به کار نمی آیند. دستورالعملی که به همه کانون ها ابلاغ شود و اعلان کند که طبق این دستورالعمل برای یکسان سازی اقدام کنید، نیست. یکسری محدودیت های قانونی وجود دارد که باید اصلاح شود. در بحث حمایت از خوانده دعوا یا پرونده های کیفری که آیا ما می توانیم وکیل معاضدت بدهیم یا خیر؟. بحث دعاوی عام المنفعه ای که (NGO) ها مطرح می کنند. آیا ما می توانیم به عنوان وکیل معاضدتی برای این نوع سازمان ها وارد دفاع شویم؟

دادورزی: با توجه به اینکه وکلای معاضدتی رایگان به پرونده های ارجاعی ورود می کنند آیا به اندازه وکلایی که حق الوکاله می گیرند احساس تعهد می کنند؟ ضمان اجرای عدم اجرای تعهدشان در مقررات کانون چیست؟

حیدری: ضمانت اجرای اینکه وکیلی در جریان دفاع از حقوق موکلش، کوتاهی کند به شکل دقیق مقرراتی نداریم! از این منظر که آیا مستقیما خود اداره معاضدت می تواند تخلف این وکیل را به دایره انتظامی وکلا اعلام کند؟ یا خود موکل می تواند مستقیما وارد شود؟ یا دایره معاضدت می تواند گزارش کم کاری وکیل در امور پذیرفتن یا نپذیرفتن مراجعه کننده را به رئیس کانون اعلام کند تا رئیس کانون اعلام تخلف کند. این ها جزئیاتی است که چالش برانگیز شده است. غیر از این باید نظارت دقیق هم از جانب کمیسیون های انتظامی دادسرای انتظامی و هم دایره معاضدت روی این وکیل صورت گیرد. یکی از مشکلاتی که به بحث وکالت معاضدتی آسیب اصلی زده این است که پرونده های معاضدت ما بعد از ارجاع به وکیل به شکل دقیق رسیدگی نمی شود. مردمی که با هزار امید به یک وکیل مراجعه می کنند تا به صورت معاضدتی کارشان را به سرانجام مقصود برسانند از برخورد برخی همکاران وکیل چنان دلسرد می شوند که قید وکیل معاضدتی را می زنند! برخی از همکاران ما متاسفانه در برخورد با پرونده های معاضدتی متعهدانه و جدی مانند تمام پرونده های قراردادی که حق الوکاله می گیرند، ورود نمی کنند. این جریان برای مردم به شکل یک طعنه شده است که فلانی! رفتی وکیل مجانی گرفتی معلومه برات کاری انجام نمی ده! در صورتی که این وکیل باید اول وجدانش را به میان آورد. موکلی هم که مراجعه می کند و می بینید وکیلی که در این راستا به وظیفه اش عمل نمی کند باید در قالب یک گزارش به کانون وکلا اعلام کند. کانون وکلا هم باید راهکار را روشن کند که آیا مسئول معاضدت می تواند به طور مستقیم اعلام تخلف این همکار را به دادسرای انتظامی اعلام کند؟ یا باید خود موکل متضرر مستقیما اعلام شکایت کند؟ یا اینکه رئیس کانون تخلف این وکیل را به دادسرا یا مستقیما به دادستان کانون یا بازرس کانون اعلام کنند؟ که فعلا رویه ثابت و روشنی نداریم. این موارد به شکل سلیقه ای اعمال می شود. از این رو مردم از این بابت دلسرد هم شدند. که دیگر به وکیل معاضدتی مراجعه نکنند. چون وکیل معتقد است از لحاظ مالی درآمدی برایم ندارد و کلی هم دردسر دارم و سهل انگاری در کارش صورت می گیرد. طوری شده که مردم با وجود علم و اطلاعی هم که دارند به وکیل معاضدتی مراجعه نمی کنند! متاسفانه برخی همکاران برای فرار از مالیات و هزینه دادرسی پرونده های قراردادی را در قالب معاضدتی می گیرند تا حق الوکاله شان را تمام و کمال یا خارج از تعرفه دریافت کنند. که تخلف انتظامی است و باید در ورای قوانین ناقص فعلی کانون ها مورد توجه قرار گیرد.

دادورزی: آیا امکانات اداره معاضدت کانون وکلای بوشهر و سایر کانون ها را مطلوب می دانید؟ اهمیت آن را هم بفرمائید؟

حیدری: امکاناتی که برای دایره معاضدت به عنوان یکی از ارکان مهم کانون وکلا ضروری است، آنچنان که باید و شاید مطلوب نیست. در کانون وکلای بوشهر یک اتاق مخصوص برای دایره معاضدت نداریم! تا یک لیست بندی و پوشه بندی انجام گیرد تا اعضایی که در این کمیسیون حضور می یابند متوجه مراجعین و وضعیت آن ها باشند. وکلای معاضدتی در دفتر خودشان فایل جداگانه از موکل دارند ولی در کانون فقط یک لیست و نامه ارجاع که در دفاتر اندیکاتور ثبت شده است دارند و نه پرونده نظم داده شده به عنوان سابقه. داشتن یک اتاق مخصوص برای دایره معاضدت و فایل بندی پرونده مراجعین لازمه کمیسیون معاضدت است. اهمیت داشتن این حداقل امکانات به این دلیل است که برای مثال موکل برای موضوعی که به وکیل مراجعه می کند باید اتاق مخصوصی باشد تا موکل با وکیلش با حفظ حریم خصوصی صحبت کند.

پراکندگی برخی از همکاران یکی دیگر از مشکلاتی است که با آن روبرو هستیم. قرار شد در کانون وکلا بوشهر در یک لیست بندی پرونده های معاضدتی را به نوبت به همکاران ارجاع دهیم. گاها در این لیست ها برخورد می کردیم به مواردی که تعدادی از این وکلا ساکن بوشهر نبودند و ساکن شیراز یا بندرعباس و اصفهان هستند! و دفاترشان آنجاست. از این رو موضوع هزینه ایاب و ذهاب موکل پیش می آمد و البته خود وکیل. که این برای موکلی که می خواهد یک وکیل رایگان بگیرد در تعارض است! و همین مسافت هم باعث دلسردی وکیل خواهد شد و کار را پیگیری نمی کرد.

دادورزی: آیا قوه قضاییه و دیگر نهادهای زیرمجموعه این قوه برای مشارکت در پرداخت تمام یا بخشی از هزینه های وکلای معاضدتی اقدامی انجام داده است؟ و اینکه وکلای تسخیری هم رایگان مکلف به قبول پرونده می شوند یا خیر؟

حیدری : خیر. همان طور که در پرسش ابتدایی اشاره کردم طبق قانون یک وکیل باید سالانه چند پرونده رایگان معاضدتی در امور حقوقی بگیرد. اما در مورد وکیل تسخیری، مبلغ معینی که ناچیز هم هست از بودجه قوه قضاییه به وکلای تسخیری به عنوان حق الوکاله پرداخت می شود. که البته مبلغ آن موجب گلایه اکثر وکلاست. که آن هم می گویند تاکنون پرداختی صورت نگرفته است! این پرداخت ها آنقدر ناچیز است که به ریسک جانی و شرافتی یک وکیل که می خواهد از یک پرونده قتل دفاع کند یا کرده است نمی ارزد. وکیل در یک پرونده از یک قاتل دفاع می کند یا از یک فرد شرور و ممکن است در جریان پرونده نتواند نتیجه مطلوب طرف یا طرفین درگیری را مهیا کنید و خانواده یا بستگانش به قصد تلافی برای این وکیل مزاحمت ایجاد کنند. خاطرم هست در یکی از این نوع پرونده هایم روی ماشینم اسید ریختند! در این قبیل حوادث وکیل نمی داند این کار موکلی است که از کار وکیلش ناراضی بوده است یا طرف مقابلی است که از کار این وکیل ضربه خورده است. این ریسک در حرفه ما هست. علاوه بر این موارد روزانه برخوردهای بدی چه در محیط دادگاه از سوی پرسنل دادگاه،موکل و طرف دعوا می شود که وکلا سعی می کنند از این موارد دیگر بگذرند وگرنه اگر بخواهند به هر کدام توجه کنند باید وکالت را ببوسند و کنار بروند.

دادورزی: انتظار شما از رسانه های جمعی به ویژه صداوسیما در معرفی و اطلاع رسانی از عملکرد دایره معاضدت کانون وکلاها چیست؟ و چگونه ارزیابی می کنید؟

حیدری: متاسفانه رسانه های جمعی از جمله صداوسیما در مورد دایره معاضدت به عنوان بازوی اجرایی کانون وکلا خیلی کم مردم را روشن کرده است. کانون های وکلا تریبونی در فضای رسانه ای و ارتباط جمعی ندارند. از طرفی نمی تواند چندین میلیون هزینه کند تا یک تیزر تبلیغاتی برای معرفی دایره معاضدت در تلویزیون ارائه دهد. دایره معاضدت بودجه ای ندارد که بابت تبلیغات در صداوسیما هزینه کند. اما اگر بنگاه ملی بتواند برنامه ای را در رادیو یا تلویزیون به معرفی اداره معاضدت اختصاص دهد و کارهایی برای اطلاع عموم فرهنگ سازی کنند و نتایج این فرهنگ سازی را هم از طریق کانال های ارتباطی شان پیگیری کنند، هم به مردم جامعه کمک بزرگی کرده اند هم به کانون وکلا و هم به طور غیرمستقیم نوعی نظارت بر عملکرد وکلایی دارند که نسبت به پرونده های رایگان معاضدتی متعهد نیستند. وکیلی که خودش را زیرنظر جامعه، جدا از نظارت کانون وکلا و دیگر نهادهای نظارتی ببیند با جدیت و تعهد بیشتری به پرونده موکلش رسیدگی می کند. ولی صداوسیما در کل سال یکبار مناسبتی نماینده ای از کانون وکلا را دعوت می کند و در حد چند ثانیه آن هم در یک آیتم کوچک با او گفتگو می کند. صداوسیما نقش مهمی دارد. ما هیچ برنامه مستقلی نداریم. که مردم روشن شوند و وکلا هم برای این هدف به نوعی مورد تشویق قرار گیرند. صداوسیما نتوانسته وکیل و خدمات وکالتی را به درستی به مردم معرفی کند و اغلب در قالب آثار فیلم و سریال جنبه های منفی به این حرفه وارد می کند. در صورتی که در کشورهای دیگر شغل وکالت یک شغل مقدس است. و به بهترین نحو ممکن احترامش را نگه می دارند. اسکودا و کانون هم باید خودشان را نشان دهند. باید تلاش کنند و صداوسیما را تحت فشار قرار دهند.

متاسفانه همه عوامل از جمله وکلا، کانون وکلا، اسکودا، قوه قضاییه، نمایندگان مجلس، ادارات دولتی هیچ کدام به نحوی که شایسته است نتوانسته اند اداره معاضدت را برای مردم معرفی کنند. رسانه ها هیچ جا برای کمک به مردم، دایره معاضدت را معرفی نکرده اند! که مردم شما که این همه مشکلات قضایی دارید، جایی دارید که می توانید گره از کارتان باز کنید. می خواهید دخترتان را شوهر دهید و نیاز به مشاوره حقوقی دارید و نمی توانید هزینه یک وکیل را پرداخت کنید می توانید به وکیل معاضدتی کانون وکلا مراجعه کنید تا به صورت رایگان به شما راهکار بدهد تا در گرداب مشکلات مالی بعد از آن گرفتار نشوید.

• منبع خبر : پایگاه خبری دادورزی