دادورزی: هنوز ۱۳ ماه از بازگشت محمدمصدق به صندلی نخست وزیری نمی گذشت که کودتای موسوم به «۲۸ مرداد»، تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران را به قبل و بعد از خودش تقسیم کرد. دولت مصدق سرنگون شد و مردی که تا چند روز پیش بالاترین مقام اجرایی کشور به شمار می رفت، در قامت متهم پشت میز دادگاه نظامی قرار گرفت.

«تلاش برای برهم زدن اساس سلطنت» و «کودتا علیه قانون اساسی»، مهمترین اتهامات دکتر مصدق بودند. هر چند خودش وکیلی مسلط بر قانون و دارای مدرک دکتری حقوق بود، اما کار سختی برای تبرئه در دادگاهی داشت که فرمایشی محسوب می شد. کمتر وکیلی جرئت داشت وکالت نخست وزیر مخلوع را بپذیرد، اما یک نفر داوطلب شد و نام خود را در تاریخ ایران ماندگار کرد. هر چند در نهایت دکتر مصدق به سه سال حبس در سلول انفرادی محکوم شد، اما جلیل بزرگمهر، دفاع جانانه ای از او در بیدادگاه زمانه اش انجام داد. وکیل تسخیری بود، اما در مدت زمان کوتاهی اعتماد بزرگمرد عرصه سیاست را جلب کرد؛ سیاستمداری که به اطرافیان خود هیچ اعتمادی نداشت.

در دادگاه تجدیدنظر به عنوان وکیل مصدق حاضر شد. «بزرگمهر» هم دانش آموخته دانشکده افسری بود و هم فارغ التحصیل دانشکده حقوق دانشگاه تهران. سرهنگ جلیل بزرگمهر، دفاعیه هایی تاریخی ارائه داد و حکم از پیش نوشته شده دادگاه، ناامیدش نکرد. قبل تر فرماندار نظامی و دادیار دادگاه عالی انتظامی قضات بود. مصدق، سپهد علی اصغر نقدی، وزیر جنگ دولتش را برای وکالت معرفی کرد، ولی او زیر بار نرفت، عذرخواهی کرد و کنار کشید. در ادامه از او خواست فردی را معرفی کند. نقدی هم بزرگمهر را پیشنهاد داد؛ مردی که او را به درستکاری، شهامت و مقاومت می شناخت. «بزرگمهر» می دانست نخست وزیر پیشین سخت اعتماد می کند.

در جلسه اول دادگاه، مصدق گفت: «دفاع نمی کنم». در جلسه دوم به «بزرگمهر» اشاره کرد و گفت: «این وکیل من نیست و من او را تعیین نکردم» بزرگمهر بعدها تعریف کرد که مصدق رو به من کرد و گفت: «پدرسوخته باشی اگر حرف بزنی!» اما او سرانجام نخست وزیر محبوب مردم را مجاب به همراهی و همکاری کرد. در تمام سال های عمر دراز ۹۵ ساله اش به راه مصدق باور داشت. هشت عنوان کتاب در وصفش نوشت؛ از جمله دو جلد مشهور «مصدق در محکمه نظامی». دکتر مصدق، جمله معروفی خطاب به او نوشت؛ «شما وکیل تسخیری بودید، تسخیر نشدید و از اجرای اوامر مافوق، سرباز زدید».

منبع: دفترچه وکیل ایرانی، انتشارات بامداد نو، چاپ اول، ۱۴۰۰

• منبع خبر : پایگاه خبری دادورزی