آشنایی با مسئله‌ حریم شخصی به فرد کمک می‌کند تا در ارتباطات خود، اجازه ندهد کسی از حدومرز خصوصی‌اش عبور کند.
به گزارش خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، حریم خصوصی یک حق انسانی است که رعایت و حفظ آن احساس امنیت و آرامش افراد یک جامعه را به ارمغان می آورد. حریم شخصی یا خصوصی به افراد این امکان را می‌دهد تا برای محافظت از خود در برابر مداخلات غیر مجاز در زندگی‌شان مرزهایی ایجاد کنند. به زبان ساده‌تر حریم خصوصی همان اطلاعات و زندگی شخصی افراد است، چرا که هر شخص دارای اطلاعات با ارزشی است که فاش شدن یا دسترسی غیر مجاز به آن اطلاعات ممکن است به نوعی باعث رنجش و صدمه به او شود.

در یک جامعه افراد از طریق حریم خصوصی می‌توانند حد و مرز ارتباطات خود را با دنیای بیرون تعیین کنند و از کنترل اطلاعات خود توسط دیگران (دولت، سازمان،شرکت‌ها و اشخاص حقیقی) جلوگیری کنند.

حریم خصوصی مربوط به فرد خاصی نیست و شامل تمامی افراد، گروه‌ها و سازمان‌ها و … می‌شود. همچنین حریم خصوصی دارای وسعت اطلاعاتی خاصی نیست و بر اساس فرهنگ و اشخاص مختلف متفاوت است مانند شکلاتی که یک بچه در گوشه‌ای از اتاقش پنهان کرده می‌تواند مصداق بارزی از حریم خصوصی باشد و برداشتن یا حتی جابجایی آن نقض حریم شخصی و سبب رنجش او شود.

حریم خصوصی چیست؟

حریم خصوصی به معنی مرزهای فیزیکی، ذهنی و احساسی مخصوص هر فرد است که مانعی برای سودجویی و تجاوز دیگران به آزادی هر شخص می‌شود. حریم شخصی باعث شده که هر فرد بتواند هویت، عقاید، نگرش و احساسات خاص خود را داشته باشد. ضعف در حفظ حریم شخصی، باعث آسیب‌پذیری و مشکلات جدی برای فرد می‌شود، به طوری که هر کسی به خود اجازه می‌دهد حریم آن فرد را زیر پا گذاشته و وارد حریم امن او شود. احترام به حریم دیگران نیز یک امر واجب و بسیار ضروری است، چرا که بدون احترام به حریم خصوصی دیگران، روابط اجتماعی مناسبی ایجاد نمی‌شود.

اهمیت حریم خصوصی

مرزهای حریم خصوصی مشخص می‌کنند که افراد مجاز به انجام چه رفتارهایی با شما هستند. پس اگر دیگران با شما به درستی برخورد نمی‌کنند مسئولیت آن به پای خود شما است. افرادی که مرز مشخصی برای خود ندارند، به حریم خصوصی دیگران نیز اهمیتی نمی‌دهند. برخی از افراد همواره در پی رفع نیازهای دیگران هستند و آن‌ها را اولویت مهم‌تری نسبت به خود می‌دانند. این گونه افراد در واقع حریم خصوصی برای خود نداشته و این باعث می‌شود که کارکرد اطرافیان نیز تحت تاثیر این موضوع قرار گیرد.

چگونه حریم خصوصی خود را برای دیگران تعریف کنیم؟

تعریف حریم شخصی برای دیگران کار بسیار مهمی بوده که با رعایت برخی اصول قابل انجام است مانند توانایی نه گفتن، مشخص کردن رفتارهای قابل قبول و داشتن آزادی شخصی اشاره کرد.

حریم خصوصی در روابط اجتماعی

کنجکاوی در ذات همه‌ انسان‌ها وجود دارد، اما انسان‌ها باید یاد بگیرند که برخی مواقع باید بر کنجکاوی خود غلبه کنند و به حریم خصوصی دیگران احترام بگذارند مانند:

-در اماکن عمومی مثل مترو و اتوبوس به مردم و صفحات موبایل و روزنامه آن‌ها خیره نشوید.

-در روابط و تصمیم‌گیری‌های دیگران دخالت نکنید، بهتر است تا قبل از اینکه از شما نظر خواهی نکرده‌اند در مورد زندگی شخصی دیگران نظر ندهید.

-قبل از ملاقات با دیگران حتما به آن‌ها اطلاع دهید و بی خبر به خانه کسی نروید، چراکه مهمان ناخوانده باعث رنجش صاحبخانه می‌شود.

حریم خصوصی میان والدین و فرزندان

حریم شخصی میان والدین و فرزندان همواره با مشکلاتی مواجه است. معمولا والدین به بهانه اینکه “من تجربه بیشتری دارم!” حق انتخاب را از فرزندان خود می‌گیرند و نظرات خود را به آن‌ها تحمیل می‌کنند. در صورت نارضایتی و مخالفت فرزندان، دلخوری‌هایی میان آن‌ها به وجود می‌آید. بهتر است که والدین حریم خصوصی فرزندان خود را قبول و به جای تحمیل نظرات خود، به گفت و گو و قانع کردن آن‌ها بپردازند. از مهم‌ترین حریم‌های خصوصی فرزندان می‌توان به اتاق آن‌ها اشاره کرد که مخصوصا برای نوجوانان بسیار مهم می‌باشد، لذا لازم است که والدین بدون اجازه وارد اتاق فرزندان خود نشوند و وسایل آن‌ها را جابجا نکنند.

حریم خصوصی میان زن و شوهر

حفظ حریم شخصی نقش بسیار مهمی در رضایت زن و شوهر از یکدیگر و زندگی مشترک آن‌ها دارد. در صورتی که یکی از زوجین کنترل‌گر و دیگری آزادی طلب باشد، مشکلات زیادی در رابطه با حریم شخصی برای آن‌ها پیش می‌آید مانند کجا می‌روی؟، چرا گفتی؟، چرا جواب نداری؟ و… که ممکن است به معنی نقض حریم شخصی محسوب شود، البته حریم شخصی در زندگی مشترک یک موضوع حساس و بسیار مهم است.

مهرداد ثابت روانشناس در گفت‎‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره حریم خصوصی و زمان نقض یا حفظ آن اظهار کرد: حریم شخصی یعنی فرد یا گروهی اطلاعات مربوط به خود را از دیگران مجزا کنند، اما این حریم صرفا شامل اطلاعات نمی‌شود و محتوای حریم خصوصی در میان فرهنگ و جوامع مختلف متفاوت بوده، اما قاعده مشترکی دارد و لزوما تابع قوانین دولتی یا بین‌المللی نیست و هر فردی حریم شخصی‌اش را خود تعیین می‌کند.

وی با اشاره به مبحثی در روانشناسی مبنی بر اینکه هر چه اضطراب آدم‌ها بیشتر باشد حریم شخصی آن‌ها وسیع‌تر است، افزود: در اتوبوس کنار شما کسی می‌نشیند، احساس خوبی ندارید و حس می‌کنید کسی وارد حریم خصوصی شما شده، میزان این احساس آزاردهنده هرچه بیشتر باشد نشان دهنده وسعت حریم شخصی شما است.

وی ادامه داد: در گذشته حریم شخصی افراد با ورود به حیاط خانه همسایه، بالا رفتن از دیوار مردم، حمله و دزدی در نیمه شب و‌… نقض می شد، اما امروزه با هک کردن صفحه اجتماعی افراد و دسترسی به اطلاعات آنان، انتشار عکس/فیلم/شنود تلفن و… از عوامل نقض حریم خصوصی می‌تواند باشد که این موضوع آرامش و اعتماد فرد را از بین برده و آسیب‌های خاص خود را نیز در پی دارد.

ثابت تصریح کرد: عناصر خصوصی بودن حریم شخصی افراد مانند عمومی نبودن اطلاعات تعریف شده، آزادی از محدودیت‌های حقوقی البته تکالیف فقهی را در بر نمی‌گیرد، استقلال انحصاری در تصمیم‌گیری، عدم جواز دخالت و نظارت دیگران و محرمانه بودن آن است، البته تا زمانی که در حریم شخصی خود آسیب به فردی وارد نشود، قوانین مالیاتی نیز شامل این حریم نمی‌شود.

این روانشناس با اشاره به حریم خصوصی فرزند افزود: حریم شخصی فرزند تا زمانی باید رعایت شود که آسیبی به خود و جامعه وارد نکند، چرا که یافته‌های علمی توصیه می‌کند نوجوان شما اگر می‌خواهد دسترسی به شبکه‌های اجتماعی (موبایل یا جامعه) داشته باشد باید حتما با نظارت والدین صورت گیرد و این نقض حریم خصوصی نیست.

ثابت گفت: حریم شخصی در روابط زناشویی محدود بوده و (مرد و زن) با تعیین این مرز یعنی بیان اینکه این حریم شامل چه مسائلی می‌شود، آزادی یک دیگر را نقض نکنند. منتهی این حریم نباید سبب انحراف به سمت ناهنجاری شود، چون دیگر حریم خصوصی نبوده و نقض آن شاید شخص را ناراحت کند، اما می‌تواند از آسیب‌هایی که به فرد، زندگی مشترک یا گاهی جامعه وارد می‌سازد، جلوگیری کند.

باشگاه خبرنگاران جوان