تاریخ و میراث فرهنگی سیراف، هر بار به نوعی و طریقی تهدید می‌شود؛ تهدیدهایی تعمدی که در برابر دیدگان مسوولان و متولیان امر اتفاق می‌افتد. روزی لودرهای صنعت، روز دیگر طرح‌های مضحک شهرداری و روز بعد اما ساخت‌وسازهای بی‌امان سوداگران بر پیکره تاریخ این شهر زخم‌های بدقیافه و ناسوری برجای می‌گذارد. پیکر این شهر امروز پر از زخم‌هایی است که نتیجه بی‌دانشی و آز انسان‌هاست که حتی به هنر و میراث اجدادی خود رحم نمی‌کنند.

این شهر که روزی مبدا راه آبی ابریشم در جهان بوده اما امروز در سایه کم‌توجهی‌ها و کوتاهی‌ها به جای ثبت جهانی، دارد در زیر ساختمان‌های بی‌ریشه جان می‌دهد. ساختمان‌هایی که بدون مجوز و هر گونه ساز و کار قانونی یکی پس از دیگری برافراشته می‌شوند و ظاهرا شکایت اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان و پایگاه میراث فرهنگی سیراف هم در این زمینه به جایی نرسیده؛ چراکه نه نماینده دادستانی، نه فرمانداری و نه بخشداری گوش شنوایی برای شنیدن هشدارها و فریادهای دوستداران تاریخ و تمدن کهن ایران نداشته‌اند که این‌چنین سوداگران و غارتگران تاریخ به جان آثار باستانی و کم‌نظیر این بندر افتاده و با دیوارهای بدقواره منظر و حریم این میراث ارزنده را نادیده گرفته‌اند.

در این میان، شهرداری سیراف نیز که خود در ۱۰ سال اخیر بارها و بارها با انجام طرح‌های غلط و مغایر با قوانین شهرهای تاریخی، حریم و موقعیت آثار باستانی و تاریخی این شهر را نادیده گرفته است، ظاهرا مشکلی با ساخت‌وسازهای غیرقانونی بر بناهای تاریخی یا در حریم آن‌ها ندارد تا جایی که برخی از دوستداران میراث فرهنگی بر این باورند که این ساخت‌وسازهای غیرقانونی مردمی با حمایت خود شهرداری دارد اتفاق می‌افتد، چون اگر غیر از این بود، شهرداری با تخریب یکی دو ساختمان غیرقانونی در سیراف نسبت به قانون‌گریزی شهروندان این بندر باستانی واکنش نشان می‌داد!

ساخت‌وسازهای غیرقانونی از سوی برخی از مردم در سیراف بارها تکرار شده و شوربختانه این افراد با این کار نشان داده‌اند که نه تنها اعتقادی به تاریخ و فرهنگ ندارند، بلکه برای‌شان هم اهمیتی ندارد که این میراث گرانبها از بین بروند؛ میراثی که سندی منحصربه‌فرد از تمدن عظیمی است که در دوره باستان در جوار خلیج‌فارس حیات داشته‌است.

این در حالی است که کنشگران و فعالان میراث فرهنگی و همچنین اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان با راه‌اندازی پایگاه میراث فرهنگی در سیراف، همه همت خود را به کار گرفته تا با انجام و تکمیل مطالعات باستان‌شناسی و کشف آثار و زوایای پنهان مانده از هویت تاریخی و باستانی این شهر، سیراف را در آینده نزدیک به ثبت جهانی برسانند. هم‌اینک این بندر در یک پروژه و پرونده مفصل به همراه سایر شهرها و آثار باستانی حاشیه خلیج فارس گنجانده شده تا با تکمیل پیش‎نیازها و مطالعات میدانی و پژوهشی کار جهانی شدن آن به سرانجام برسد؛ اما در مقابل شهرداری به جای همکاری برای تسهیل جهانی شدن سیراف به بهانه توسعه فضای شهری به اجرای طرح‌های غیرمرتبط با فضای تاریخی روی آورده و افراد سوداگر نیز در بزنگاهی که کاوش‌های باستان‌شناسی و مطالعات تکمیلی در دست انجام است، در تلاش هستند تا آثار برجای مانده را زیر ساخت‌و‌سازهای غیرقانونی مدفون کنند.

در این باره، محمد کنگانی که با شناخت کافی و تمام در طول سال‌های اخیر تلاش کرده تا ضمن متوجه کردن مسوولان به لزوم حفظ میراث فرهنگی و تاریخی سیراف، نقش موثری را در بازنمایی هویت تاریخی و تمدن کهنی آن به گردشگران به‌ویژه گردشگران خارجی ایفا کند، در خصوص ساخت‌وسازهای غیرقانونی که در ۵ یا ۶ ماه اخیر در محدوده برخی از آثار باستانی سیراف صورت گرفته، به بامداد جنوب گفت: متاسفانه برخی از افراد در این شهر زندگی می‌کنند که اصلا از ارزش و جایگاه تاریخی و باستانی آن مطلع نیستند و تعمدا هم بر جهل خود نسبت به پیشینه باستانی سیراف اصرار می‌ورزند و با تمام توان در حال محو کردن آثار بازمانده این تمدن ارزنده هستند.

وی با تاکید بر اینکه در سال جاری به‌ویژه در پنج یا شش ماه اخیر شاهد ساخت‌وسازهای غیرقانونی در محوطۀ تپه‌های تاریخی در نزدیکی آتشکده سیراف، روبه‌روی مسجد باستانی جامع و بر روی کارگاه سفال از سوی افرادی سوداگر هستیم. این اقدام آن‌ها به‌شدت اقدامی ضدفرهنگی و تاریخ‌ستیزانه است.

کنگانی در ادامه سکوت شهرداری را در برابر این ساخت‌وسازها شبه‌ناک دانست و افزود: برخی زمزمه‌ها در این میان شنیده می‌شود که این ساخت‌وسازها با اذن شهرداری در حال اتفاق افتادن است؛ چراکه ظاهرا این خانه‌های غیرمجاز در پی شکایت برای برخورداری از آب و برق و گرفتن مجوز به کمیسیون ماده ۱۰۰ شهرداری می‌روند و در آن‌جا پس از این‌که از سوی شهرداری جریمه شدند، به راحتی مجوز آب و برق و ساخت را می‌گیرند. این فرایند بسیار تهدیدکننده است و انتظار داریم که نماینده دادستانی و فرمانداری کنگان با جدیت و مسوولیت‌پذیری بیشتر به این موضوع ورود کرده و جلوی این تاخت‌وتازهای غیرقانونی را در محوطه‌های باستانی سیراف بگیرند.

وی با تاکید بر اینکه متاسفانه این ساخت‌وسازها در دوره‌ای که پایگاه میراث فرهنگی سیراف بدون مدیر مانده بود، اوج گرفت، بیان کرد: بعد از اینکه آقای پارسایی به‌عنوان مدیر این پایگاه فعالیت خود را شروع کرد، در این زمینه شکایت‌هایی را تنظیم و ارسال کرد اما هنوز هیچ اقدام جدی در رسیدگی به این شکایت دیده نشده است. همین سهل‌انگاری‌ها باعث شده که برخی به خود اجازه بدهند که به راحتی به حریم آثار تاریخی تجاوز کنند و به ساخت و ساز بپردازند.

کنگانی با اشاره به اینکه این ساخت و سازهای غیرقانونی بدون شک پروسه ثبت جهانی سیراف را به تاخیر می‌اندازد، افزود: بنابراین ضروری است که همگان از مردم گرفته تا مسوولان عزم خود را جزم کنند و مقابل طرح‌ها و ساخت‌وسازهای بدون مجوز و خلاف قانون بایستند. این ساخت‌وسازها از دانش و آگاهی پایین و سهم‎‌خواهی افراد مشخصی برخاسته که در اقلیت هستند. از این‌رو، قاطبه مردم شهر بایستی به این اقدامات سودجویانه جدی‌تر واکنش نشان بدهند.

وی با اشاره به لزوم نقش‌آفرینی صنایع نفت و گاز به‌ویژه منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در اتمام مطالعات باستان‌شناسی سیراف گفت: منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در سیراف حدود ۴۰ هکتار زمین دارد. این سازمان می‌تواند فرصت‌های خوبی را برای مطالعات جامع پیرامون تاریخ سیراف فراهم کند؛ چراکه سیراف دربردارنده بخش مهمی از هویت ملی و فرهنگی خلیج فارس است. بنابراین همان‌گونه که سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در این سال‌ها نقش کارامدی را در پویایی اقتصاد کشور ایفا کرده، می‌‎تواند با حمایت از آثار تاریخی و باستانی که در سیراف وجود دارد، در توسعه فرهنگی و باززنده‌سازی و احیای تمدن کهنی که در این بندر و جنوب کشور در جوار خلیج فارس وجود داشته، نقش‌آفرینی کند.

کنگانی تاکید کرد: بدون اغراق سیراف ویترینی از تاریخ و تمدن کهن ایران در منطقه جنوب است که صنایع نفت و گاز می‌توانند برای ثبت جهانی سیراف و بازشناسی دقیق‌تر این تمدن با حمایت‌های مالی خود کمک شایانی کنند. از این‌رو ضروری است که هم مدیران صنعتی و هم مدیران ارشد و مقامات قضایی برای جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرقانونی در سیراف هم‌قسم شوند و مسیر جهانی شدن این بندر متمدن و باستانی را هموار کنند.