شماره نظریه : ۷/۱۴۰۲/۱۰۹۸

شماره پرونده : ۱۴۰۲-۱۸۶/۱-۱۰۹۸ک

تاریخ نظریه : ۱۴۰۳/۰۲/۱۵

استعلام :

شخصی به نوزده سال حبس محکوم شده است؛ اما دادگاه در رأی نوشته است با توجه به این‌که پزشکی قانونی بیان داشته که ایشان تحمل حبس ندارد، مابقی حبس به صد میلیون تومان جزای نقدی تبدیل و تخفیف می‌شود ؟ آیا این سابقه مؤثر کیفری محسوب می‌شود؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

ملاک داشتن یا نداشتن سابقه محکومیت مؤثر کیفری، ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ است و طبق این ماده در جرایم عمدی صدور حکم قطعی به مجازات‌های مندرج در ذیل این ماده، محکوم را از حقوق اجتماعی (در مدت‌های مقرر در این ماده) محروم می‌کند و این محکومیت‌های قطعی، محکومیت مؤثر کیفری محسوب می‌شوند؛ لذا در فرض سؤال که در خصوص فردی به علت ارتکاب جرم عمدی حکم به ۱۹ سال حبس صادر و قطعی شده است، با عنایت به بند «ب» ماده یادشده این محکومیت قطعی دارای مجازات تبعی است و محکومیت مؤثر کیفری محسوب می‌شود؛ هر چند که پس از تحمل مدتی از حبس، دادگاه با کسب نظر پزشکی قانونی در اجرای قسمت اخیر ماده ۵۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، بقیه مجازات حبس را به مجازات مناسب دیگری یعنی جزای نقدی (که فاقد مجازات تبعی است و محکومیت مؤثر کیفری محسوب نمی‌شود) تبدیل کند و مجازات تبعی مربوط به محکومیت ۱۹ سال حبس صرفنظر از تبدیل بقیه مجازات حبس به جزای نقدی باید در خصوص محکوم‌علیه اجرا شود؛ زیرا مقررات ماده ۵۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ تأسیس خاصی است و متفاوت از نهاد‌های ارفاقی نظیر تخفیف در مجازات می‌باشد و تبدیل مجازات تعزیری به مجازات مناسب دیگر موضوع قسمت اخیر این ماده که ناظر به وضعیت شخصی محکوم‌علیه و تدبیری در اجرای حکم محکومیت اولیه است، تأثیری در اجرای مجازات تبعی (محرومیت از حقوق اجتماعی) که مربوط به محکومیت اولیه است، ندارد.

• منبع خبر : درگاه ملی قوه قضاییه