الهام بهروزی موزهگردی یکی از رفتارهای فرهنگی است که شوربختانه در استان بوشهر همچنان از سوی شهروندان نادیده گرفته می‌شود و تنها قشری محدود به رفتن به موزه‌ها و غور در جهان شگفت‌انگیزشان تمایل نشان می‌دهند. البته استقبال نکردن گروهی از مردم از موزه‌ها، بدان معنا نیست که آن‌ها علاقه‌ای به آن و رویارویی با […]
الهام بهروزی
موزهگردی یکی از رفتارهای فرهنگی است که شوربختانه در استان بوشهر همچنان از سوی شهروندان نادیده گرفته می‌شود و تنها قشری محدود به رفتن به موزه‌ها و غور در جهان شگفت‌انگیزشان تمایل نشان می‌دهند. البته استقبال نکردن گروهی از مردم از موزه‌ها، بدان معنا نیست که آن‌ها علاقه‌ای به آن و رویارویی با اسرار و اشیای تاریخی موجود در آن ندارند، بلکه این کم‌میلی ریشه در ضعف مسوولان و نهادهای آموزشی و فرهنگی و شهری در فرهنگ‌سازی و نهادینه‌کردن فرهنگ موزهگردی دارد.
شما وقتی در برنامه‌های نهادهای مذکور تامل می‌کنید، می‌بینید نه در مدارس و نه در مراکز فرهنگی هنری موزهگردی جایگاه ثابتی ندارد! طبیعی است در چنینی شهری شهروندان هم از موزهگردی بازبمانند، چون نه در فضای جامعه و نه در سطور و اخبار رسانه‌ها، کمتر از موزه‌ها و اهمیت آن اثری است. تا به حال نشده که شهرداری به‌عنوان متولی شهری در حرکت و کنشی خودجوش و فرهنگی در بیلبورد تبلیغاتی بازدید از موزه منطقه‌ای خلیج فارس را که بزرگ‌ترین موزه جنوب کشور و یکی از استانداردترین موزه‌های ایران به‌شمار می‌رود، در سطح شهر تبلیغ کند! حتی در روز ملی خلیج فارس چنین اقدامی را از این نهاد نمی‌بینیم. این در حالی است که شهرداری موظف است در راستای مسوولیت‌هایی که در حوزه شادی‌افزایی و امیدآفرینی دارد، از مکان‌ها و فعالیت‌های فرهنگی حمایت کند.
همچنین اداره‌کل آموزش و پرورش که بخش قابل‌توجهی از افراد تاثیرپذیر جامعه را در گستره خود جای داده و به امر آموزش و تربیت آن‌ها همت می‌ورزد، در ترویج فرهنگ موزه و موزهگردی در جامعه هدف خود اثربخش ظاهر نشده است. بی‌شک اگر امروز از موزه در استان ما استقبالی نمی‌شود، دلیلش نبود یا ضعف ساختاری موزه در استان نیست؛ چراکه اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر در چند سال اخیر، با راه‌اندازی و تجهیز موزه‌های متعدد کوشیده تا خلائی که پیش از این وجود داشته، برطرف کند ولی به‌دلیل ضعف فرهنگی و توسعه نیافتن فرهنگ موزهگردی، این موزه‌ها که بلیت بازدید از آن با خرید یک بطری آب کوچک برابری می‌کند، این‌گونه خاک می‌خورند.
در این میان، انتظار می‌رفت که شهروندان از موزه منطقه‌ای خلیج فارس که مجهزترین و کامل‌ترین موزه دریانوردی و مردم‌شناسی جنوب کشور شناخته می‌شود، استقبال چشمگیرتری داشته باشند ولی شوربختانه استقبال آن‌ها از این موزه هم امیدبخش نیست. موزه‌ای که به گفته مدیر موزه منطقه‌ای خلیج فارس، «در کنسول‌گری بریتانیا با مساحتی بالغ بر ۳۲۰۰ متر مربع در دو طبقه راه‌اندازی شده است. این بنای تاریخی بر اساس معماری دوره قاجاریه ساخته شده و ۱۶۶ سال قدمت دارد.
موزه منطقه‌ای خلیج فارس دارای ۱۳ گالری است که با جای دادن مواد فرهنگی و اشیای تاریخی جمع‌آوری شده از سه استان بوشهر، هرمزگان و خوزستان، تاریخ جنوب و خلیج استراتژیک فارس و بنادر باستانی آن را در عهد باستان و دوره‌های مختلف تاریخی برای مخاطبان خود روایت می‌کند.»
توسعه گردشگری فرهنگی در استان نیز می‌تواند سهم بسزایی در بازشناسی این موزه و موزه‌های دیگر استان به مسافران و گردشگران داشته باشد که در گزارشی دیگر به این موضوع خواهیم پرداخت. در این نوشتار به دیدگاه شهروندان بوشهری در مورد موزه منطقه‌ای خلیج فارس و واکاوی دلیل استقبال کمرنگ آن‌ها از این موزه توجه خواهیم داشت.
یک مادر بوشهری در این خصوص به بامداد جنوب گفت: موزه منطقه‌ای خلیج فارس را هنوز فرصت نکرده‌ام بروم ولی از یکی از دوستان شیرازی‌ام که از این موزه دیدن کرده، درباره بزرگی و محتوای پر و پیمانش شنیده‌ام.
وی در خصوص اینکه چه عواملی باعث شده که از بازدید این موزه بازبمانید، توضیح داد: بعد مسافت و نبود سرویس ویژه برای بازدید از این موزه. برای منی که یک معلم بازنشسته با پاهای درد هستم و در مرکز شهر ساکنم، این موزه دور است و متاسفانه شهرداری بوشهر هم مثل شهرهای دیگر برای بازدید از موزه سرویس ویژهای را در نظر نگرفته است. بچه‌هایم هم هر کدامشان سرگرم زندگی خودشان هستند و اصلا پیش نیامده که پیشنهاد بازدید از آن را به من بدهند. به همین دلیل با همه علاقه‌ای که برای بازدید از این موزه دارم، هنوز برایم میسر نشده که آن را ببینم.
این شهروند با تاکید بر اینکه موزه در بوشهر چندان معرفی نشده است، افزود: کمتر تبلیغ یا متنی را درباره موزه منطقه‌ای در فضای شهری یا تلویزیون می‌بینیم. طبیعتا این مساله در گمنامی موزه‌های استان به‌ویژه موزه منطقه‌ای خلیج فارس که اعتبار بسیاری هم برای راه‌اندازی آن هزینه شده، نقش پررنگی دارد.
وی همچنین در پایان در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه به نظر شما مهم‌ترین دلیل استقبال نکردن مردم از موزهگردی ریشه در نگاه تاریخ‌گریز آن‌ها ندارد، با مکثی چند دقیقه‌ای گفت: شاید. دست روی چیزی گذاشتید که خودم را هم به فکر فرو برد. به‌عنوان کسی که سال‌ها معلم بوده‌ام، باید بگویم ما مردمی هستیم که تاریخ را نادیده می‌گیریم که اگر غیر از این بود، نبود وسیله یا پیری یا دوری موزه را بهانه نمی‌کردیم تا این ظرفیت عظیم فرهنگی که در موزه منطقه‌ای خلیج فارس جای گرفته و با زبان گویایی از خلیج فارس و کرانه‌ها و مردمان ساکن در بنادر و جزایر آن از دوره باستان تا امروز روایت می‌کند، نادیده بگیریم!
شهروند دیگری هم که افتخار یک بار بازدید از این موزه را داشته، با شور مضاعفی از این تجربه موزهگردی خود یاد کرد و به بامداد جنوب گفت: زمانی که دانشجو بودم و چندماهی از افتتاح موزه منطقه‌ای خلیج فارس گذشته بود، به همراه یکی از دوستانم به این موزه آمدیم و به جرات می‌گویم این موزه یکی از موزه‌های دیدنی و شگفت‌انگیز ایران است که به موزه‌های بزرگی مثل موزه ملی ایران، موزه آب یزد، موزه تخت جمشید و … شانه می‌زند. هرچند بعد از این بازدید، دلم خواست دوباره هم بروم اما فرصت مناسب پیدا نکردم.
وی در پاسخ به این پرسش آیا نشد که وقتی دوستان یا مهمانان‌تان از خارج استان به بوشهر می‌آیند، بازدید از این موزه را که به عقیده شما یکی از موزه‌های شگفت‌انگیز ایران است، در برنامه سفرشان بگنجانید، بیان کرد: نه اصلا پیش نیامده که این طور فکر کنم؛ چون اغلب مهمانان ما دوست دارند که بافت تاریخی و دریا را ببینند ولی بیراه نیست که بازدید از موزه هم در برنامه آن‌ها می‌گنجاندم؛ چون در این موزه، علاوه بر اینکه با تمدن بزرگی که بر فراز خلیج فارس و جنوب کشور جریان داشته، با تاریخ دریا و دریانوردی و زیست مردمان بوشهر بیشتر و بهتر آشنا می‌شدند که من از این مهم غافل بودم تا الان!
این شهروند با تاکید بر اینکه البته من به مدیران موزه استان این پیشنهاد را می‌دهم که در یک یا دو روز از هفته در نیمه دوم سال که هم گردشگران بیشتری به استان می‌آیند و هم هوا معتدل است، تور موزهگردی بگذارند، ادامه داد: این تور باعث می‌شود که شهروندان بوشهری هم کم‌کم به بازدید از موزه‌ها اشتیاق نشان بدهند؛ چراکه آن‌ها با شنیدن تعریف این موزه از دوستان یا اقوام خود کنجکاو و راغب به دیدن آن می‌شوند. متاسفانه خلأ تورهای ویژه موزهگردی در استان، موجب شده که موزه به یک مکان ناشناخته یا معمولی در نزد شهروندان جلوه کند.
یک شهروند دیگر نیز با بیان اینکه در سه سال اخیر دو بار از موزه منطقه‌ای خلیج فارس بازدید کرده، به بامداد جنوب گفت: این موزه دربردارندۀ بخش مهمی از هویت و فرهنگ ماست. موزه‌ای است که در خور آثار و کتیبه‌ها و اطلاعات شگرفی را درباره خلیج فارس و حکومت‌های ایرانی و زیست مردمان آن در اختیار مخاطبانش می‌گذارد. راهنمایان این موزه نیز با توضیحات علمی و مستند خود این توضیحات را تکمیل می‌کنند. متاسفانه مردم بوشهر کمتر از این گنجینه تاریخی که در اختیار آن‌هاست، بهره گرفته‌اند. به نظرم آن‌ها ماهی یا دست‌کم دو ماهی یک بار باید به موزه بروند. این کار آن‌ها را به هویت و فرهنگ ایرانی‌مان عمیق‌تر پیوند می‌زند.
به عقیده وی، موزه‌ها مانند تاریخ در زندگی امروزی کمتر در مرکز توجه مردم استان قرار دارند، این در حالی است که موزه‌ها کتاب‌های مصوری از تمدن و فرهنگی هستند که بیشتر از این که از آن بدانیم، فقط به آن فخر می‌فروشیم! این موزه‌ها به ما کمک می‌کنند تا به طور مستند با اندیشه، زیست، هنر و فرهنگ و سرگذشت نیاکان و سلسله‌های ایرانی و جغرافیای سرزمین‌مان آگاهی پیدا کنیم و بدانیم که چه بودیم و چه شدیم و چه هستیم.
این شهروند با بیان این که هیچ فضایی مانند موزه نمی‌تواند ما را در مدت کوتاهی با فرهنگ و تاریخ یک منطقه یا قوم آشنا کند، تصریح کرد: در موزه منطقه‌ای خلیج‌فارس ما به‌وضوح متمدن بودن مردم منطقه خودمان را در رگ و پی آثار و اشیای تاریخی و نقشه‌های کهن به نمایش‌گذاشته شده می‌بینیم. با تاریخ شکل‌گیری خلیج فارس و زیستمندانش مانوس می‌شویم و در عهد ایلامیان با غنای فرهنگی ساکنان این دیار روبه‌رو می‌شویم. همچنین در این موزه با سلسله‌های هخامنشیان، اشکانیان و سلوکیان همراه می‌شویم که آثار شگرفی از خود در این منطقه برجای نهادند.
وی یادآور شد: امیدوارم موزهگردی به برنامه‌ای ثابت در زندگی‌مان مبدل شود تا هر جا در هویت و اصالت خود بازماندیم با رجوع به موزه‌ها آن را بازیابی کنیم.
- منبع خبر : روزنامه بامدادجنوب
Thursday, 9 May , 2024